1.Analitikalıq usıl menen dúzilgen orın baǵınıńqılı qospa gáp
a) qayda, qay jerde (qáyerde)+sonda, sol jerde (sóyerde)
|
Qay jerde iske shıntlap kirisilse, sol jerde nátiyje boladı.
|
b) qaydan+sonnan
|
Aldıńǵı arba qaydan júrse, sońǵı araba da sonnan júredi
|
d) qayaqqa, qaysı, qaysı jaqqa+sol jaqqa, sol jerge, sol jaqta
|
Balıq qaysı bólimnen kóp shıqsa, sol jerge barlıq kúshti toplaw kerek.
|
e) qalay+solay
|
Men onıń basın qalay bursam, ol solay burıladı
|
2. Sintetikalıq usıl menen dúzilgen orın baǵınıńqılı qospa gáp
|
a)-ǵan/-gen+da/-de
|
Kóldiń jiyegine kelgende, taqırlıq shatırashtay bolıp kórindi.
|
b)-ǵan/-gen+jerde
|
Jálmen úyine jaqınlaǵan jerde, onı Xoja kútip aldı.
|
5.3. Sın baǵınıńqılı qospa gápler
Sın baǵınıńqılı qospa gáptiń baǵınıńqı gáp bas gáptegi is-háreket, waqıyanıń qalay islengenin, qáytip ámelge asqanın yamasa aspaǵan halatın bildiredi.
1. -ıp/-ip, -p
|
U’lken kózleri ústi-ústine jıpılıqlap, ájim basqan betinde quwanısh payda boldı.
|
2.-may/-mey
|
Olarǵa soqqı beretuǵın láshker jibermey, barlıq kúsh qońıratlılarǵa qarsı jámlendi.
|
3. -mastan/-mesten
|
Suw ısırap bolmastan, atız erkin tola basladı.
|
4.-ǵanday/-gendey, -tuǵınday+bolıp;
.-ǵanday/-gendey, -tuǵınday
|
Tońnıń ústi jibiskendey bolıp, atızlar janlandı.
Biraq barlıq jılqı jorǵa bola bermegenindey, barlıq adam da shayır bola bermeydi.
|
5.atawısh, eliklewish sóz+bolıp
|
Onıń dawısı tún tınıshlıǵın buzǵan ájayıp jańǵırıq bolıp, alıs-qıyırlar ájaǵa dep tákirarladı.
|
6.-dı/-di+ dep
|
Hámme xalayıq, xannıń ulı atasınıń ornına xan boladı dep tarqasadı.
Bular iz kesip sózsiz tabadı dep, adamlar oǵan isengen qálpinde qala berdi.
Ol, túsip atırǵan párlerdiń ornına jańadan pár shıǵadı dep, tınıshlandırıptı.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |