Tema. Mashina mexanizmler teoriyasι pa`nine kirispe

Tema. Mexanizmlerdin` strukturalιq analizi ha`m onιn` klassifikkatsiyasι. 
Jobasι. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

3 
1. Kinematikalιq juplar ha`m olardιn` klassifikatsiyasι. 
2. Ken`isliktegi, tegisliktegi erkin zvenrlardιn` ornιn anιqlaw. 
3. Kinematikalιq shιnjιrlar ha`m olardιn` ulιwma tu`rdegi strukturalιq formulasι. 
4. Mexanizmlerdin` strukturalιq formulasι. 
Ken`isliktegi ha`m tegisliktegi erkin zvenolardιn` 
ornιn anιqlaw. 
Ken`islikte erkin qozg`alatug`ιn zveno ornιn bir-birine g`a`rezsiz altι parametr
menen anιqlawg`a boladι. 
Berilgen formadag`ι zenonιn` mu`mkinlik ornιn tolιq ha`m bir ma`nide anιqlaytug`ιn
o`z-ara g`a`rezsiz jayιlg`an koorrdinatalar dep ataladι, al zvenonιn` jayιlg`an
koordinatasιnιn` sanι onιn` erkinlik da`rejesinin` sanι dep ataladι. 
Solay etip, ken`islikte erkin qozg`alatug`ιn zveno erkinliktin` altι da`rejesine iye
boladι ha`m ol zvenonιn` ornι jayιlg`an altι koordinatalar arg`alι tolιq ha`m bir ma`nide
anιqlanadι. Zvenonιn` bul qozg`alιsιn (1-su`wret) erkin alιng`an x6z kordinatalar
sistemasιnιn` u`sh ko`sheri boyι menen jιljιw ha`m sol ko`sherin aylana qozg`alιwι dep
tu`siniwge boladι. 
Tegislikte erkin qozg`alatug`ιn zvenonιn` (2-su`wret) u`sh erkinlik da`rejesi boladι. Eki
koordinatalι ko`sherlerge paralel` jιljιw ha`m zvenonιn` orιn awιstιrιw tegisligine
perpendikulyar ko`sherin aylanιp qozg`alιw. Zveno qozg`alg`anda onιn` jayιlg`an
koordinatalarι waqιtqa g`a`rezli o`zgeredi. 
Mιsalι, 1-su`wrette ko`rsetilgenindey zvenonιn` ken`isliktegi erkin qozg`alιsιnιn`
kinematikalιq ten`lemesi to`mendegishe jazιladιU` 
x=x(t), y=y(y), z= z(t) ; y
x
=y
x
(t), y
y
=y
y
(t), y
z
=y
z
(t). 
Bundag`ι u
x,
y
y
, y
z
zvenonιn` x, y, z ko`sherlerin aylanιw mu`yeshleri. Zvenonιn`
tegisliktegi qozg`alιsι (2-su`wret) to`mendegi kinematikalιq ten`lemeler menen anιqlanadι: 
x=x(t), y=y(t), z=z(t) 
Kinematikalιq juplar ha`m olardιn` klassifikatsiyasι. 
Kinematikalιq jup dep, o`z-ara salιtιrmalι qozg`alιs ete alatug`ιn, baylanιsqan eki
zvenonιn` qozg`alιsιna aytιladι. 
Basqa materiallιq ob`ektlerdin`, matetriallιq tochkanιn` yamasa mexanikalιq
sistemanιn` qozg`alιslarιn sheklewi baylanιs dep ataymιz. 
Kinematikalιq jup o`z quramιndag`ι zvenolardιn` o`z-ara ssalιtιrmalι qozg`alιsιna
belgili  U  sanlι baylanιs jasaydι, bunιn` o`zi usι juplar zvenolarιnιn` o`z-ara salιstιrmalι
qozg`alιsιnιn` erkinlik da`rezesi U sanιna kemitedi. 
Usιlayιnsha kinematikalιq jup zvenolarιnιn` erkinlik da`rejesin ko`rsetetug`ιn
ω  sanι
to`mendegige ten` boladι. 
ω =y-U yamasa ω +U=6 (1) 
Baylanιs U sanι tek pu`tin san boladι ha`m birden beske shekem o`zgeredi, yag`nιy 
q
≤
U 
≤
t (w). 
Akademik I.I.Artobolevskiydin` klassifikayiyasι boyιnsha kinematikalιq juplar bes
klassqa bo`linedi, bunda kinematikalιq juptιn` klasι usι juptιn` zvenolardιn` o`z-ara
ssalιstιrmalι qozg`alιs jasaytug`ιn baylanιs sanιna sa`ykes keledi. 
(q) 
ha`m (2) qatnaslardan zvenolardιn` erkinlik da`rejesi birden beske shekem
o`zgere alatug`ιnlιg`ιn bayqawg`a boladι.