Tema: Tildiń funkciyalari

Juwaqlaw

Házirgi dáwirde mekteplerde sabaqtı jańa pedagogikalıq texnologiyada oqıtıwda 

oqıwshılardıń sózlik baylıǵın rawajlandırıwǵa ayrıqsha dıqqat qaratılǵan. Bul ushın 
súretlerge qarap tekst dúziw, óz betinshe bayan, shıǵarma jumısların jazıw, 
ekskursiya boyınsha shıǵarma, átiraptaǵı waqıya-hádiyselerge óz pikirlerin bildiriw 
h.b. jumıslar islew maqsetke muwapıq keledi. Hár qıylı oyınlar, krossvordlar, 
jarıslar, ádebiy kesheler oqıwshılardı óz betinshe oylawǵa, pikirlewge úyretedi. 
Kópshilik jaǵdaylarda muǵallim oqıwshılarǵa grammatikalıq qaǵıydalardı úyretedi 
de, sózden paydalanıw jollarına, sózlik baylıǵın asırıwǵa dıqqat berilmeydi. 
Sonlıqtan, kópshilik oqıwshılar mániles sózlerdi tabıw, frazeologizmlerden, naqıl-
maqallardan paydalanıw jolların bilmeydi. Oqıǵan kórkem shıǵarması, ertegi, kinosı 
h.b. boyınsha óz pikirin bayanlar bere almaydı. Sonlıqtan házirgi oqıtıw 
metodikasında usı nárselerge ayrıqsha itibar beriw talap etiledi Ulıwma bilim 
beretuǵın orta mekteplerde, kásip-óner kolledjlerinde, liceylerde belgili bir ilim 
tarawına, yamasa kásipke baǵdarlanǵan bilim beriw tiykarǵı wazıypalardıń biri. 
Bilimlendiriw haqqındaǵı nızamında, Kadrlar tayarlawdıń Milliy baǵdarlamasında, 
házirgi oqıw sistemasında belgili bir baǵdar boyınsha bilim beriwge ayırıqsha dıqqat 
awdarılǵan. Usıǵan baylanıslı qaraqalpaq tili de orta mekteplerde ashılǵan, 
qánigelestirlgen klasslarda, akademiyalıq liceydiń gumanıtar baǵdarda tálim 
alıwshılarına tereńlesken baǵdarda oqıtıladı.
Qaraqalpaq tili boyınsha dógerek 
jumısların sóylew mádeniyatı, leksika boyınsha da shólkemlestiriw múmkin. Sóylew 
mádeniyatı dógereginde ádebiya til normaları tiykarında sóylewdiń seslik, 
intonaciyalıq, leksikalıq, grammatikalıq, stilistikalıq tárepleri boyınsha keń túsinik 
beriw talap etiledi. Tekstlerdi oqıw bir-biri menen piker alısıw, magnitafon 

---

25 
lentalarına jazılǵan tektlerdi tıńlaw h.b. jumıslar shólkemlestiriw múmkin.
Sonday-
aq, qaraqalpaq tili dógereginiń arnawlı diywalı gazetasın da shıǵarıwǵa boladı.