Teoriyaliq materiallar 1-tema. Finanslıq analiz pániniń teoriyalıq tiykarları

4.2. Ózgermeli hám turaqlı qárejetlerdiń analizi
Xalıq aralıq ámeliyatta óndiris qárejetleri eki kategoriyaǵa bólinedi, yaǵnıy ózgermeli hám turaqlı qárejetler. Ózgermeli qárejetler ónim óndiris kólemine sáykes túrde ózgerip baradı. Turaqlı qárejetler ónim óndiris kólemine baylanıslı bolmaǵan halda turaqlı qaladı. Bunday bóliw qárejetlerdi basqarıw hám óndiris nátiyjeliligin asırıwdıń zárúr shárti bolıp esaplanadı. Ózgermeli qárejetlerdi esaplaw metodologiyasın biliw biznestiń dáramatlı bolıwına erisiw maqsetinde óndiris birligine sarıplanǵan qárejetlerdi azaytıwǵa járdem beredi. Ózgermeli qárejetlerdi bóliw hám olardı esapqa alıw birinshi ret AQShta isletilgen bolıp, onıń atı «direkt-kost», Evropada bolsa «marjinal-kost» dep atalǵan. Parqlı tárepi tuwrı hám ózgermeli qárejetler qalkulyaciyası sıpatında atalıwında.

Óndiris qárejetlerin ózgermeli hám turaqlı qárejetlerge durıs bólistiriw hám esaplaw analiz nátiyjesine áhmiyetli tásir kórsetedi. Sol sebepli olardı bólistiriwde klassifikaciyalawda anıqlıǵına áhmiyetli itibar qaratıw kerek. Turaqlı qárejetler ónim islep shıǵarılmaǵan jaǵdaylarda da minnetlemelerdi júzege keltiriwin esapqa alsaq, bul bóliw júdá áhmiyetli bolıp esaplanadı. Jalpı nátiyjege tásir etpegen birlik eń sońında qárejetlerdi basqarıw hám óndiris nátiyjeliligin durıs bahalamawǵa alıp keledi.

Bir birlik ónimge tuwra keletuǵın qárejettiń ózgeriwine tásir etiwshi faktorlardı analizlew qárejetlerdi basqarıwda eń áhmiyetli usıl bolıp esaplanadı. Bir birlikke qárejetlerdiń ózgeriwine tásir etiwshi faktorlarǵa: ózgermeli qárejetler, turaqlı qárejetler, olardıń jámi qárejetler quramındaǵı salmaǵınıń ózgeriwi, quram elementlerdegi ózgerisler kiredi.