Термиз давлат университети иқтисодиёт ва туризм факультети “молия ” кафедраси


Download 412 Kb.
bet3/20
Sana30.04.2023
Hajmi412 Kb.
#1415687
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
Bog'liq
XALQ BANKI XISOBOTI

Жами

309 727

100%

237 980

100%

54 342

100%

94 674

100%

Давлат улуши мавжуд банклар

263 203

85%

211 137

89%

46 661

86%

67 583

71%

1

O‘zmilliybank

73 241

23,6%

59 198

24,9%

13 566

25,0%

15 788

16,7%

2

O‘zsanoatqurilishbank

42 448

13,7%

34 589

14,5%

6 597

12,1%

8 919

9,4%

3

Asaka bank

37 514

12,1%

30 330

12,7%

6 228

11,5%

7 750

8,2%

4

Agrobank

25 534

8,2%

21 983

9,2%

4 629

8,5%

5 553

5,9%

5

Ipoteka-bank

25 439

8,2%

20 475

8,6%

3 953

7,3%

7 419

7,8%

6

Xalq banki

21 007

6,8%

14 796

6,2%

4 614

8,5%

9 349

9,9%

Тижорат банклари фаолиятининг асосий курсаткичлари тугрисида 2020-йил 1-июн холатига ( банклар кесимида )
МАЪЛУМОТ 1-жадвал



7

Qishloq qurilish bank

13 798

4,5%

11 648

4,9%

2 336

4,3%

3 088

3,3%

8

Aloqabank

7 456

2,4%

5 404

2,3%

1 448

2,7%

4 683

4,9%

9

Mikrokreditbank

7 102

2,3%

5 847

2,5%

1 645

3,0%

1 548

1,6%

10

Turon bank

6 790

2,2%

5 009

2,1%

1 141

2,1%

1 682

1,8%

11

Asia Alliance bank

2 524

0,8%

1 683

0,7%

305

0,6%

1 663

1,8%

12

Poytaxt bank

228

0,1%

87

0,0%

114

0,2%

111

0,1%

13

O`zagroeksportbank

123

0,0%

88

0,0%

85

0,2%

31

0,0%

4
Халқ банки” ва АТ “Ипотекабанк”да жорий ликвидлилик коэффициентининг бажарилиш ҳолати 2-жадвал

Тижорат банклари

Йиллар

2015 йилда 2020 йилга нисбатан ўзгариши

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Халқ банки

0,61

0,64

0,55

0,44

0,51

0,86

0,25

Ипотекабанк

0,35

0,44

0,58

0,43

0,51

0,73

0,38

Манба: 2020.12.18 даги Иқтисодиётни инвестицион ривожлантиришда тижорат банкларининг барқарорлигини таъминлаш масалалари” номли конференция материаллари асосида тайёрланган.


Юқоридаги жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики ҳар иккала банкда ҳам жорий ликвидлилик коэффициентининг бажарилиш ҳолати Марказий банк белгилаган меъёрларига тўғри келади. Хусусан Халқ банкида жорий ликвидлилик коэффициенти 2015 йилда 61 % ни ташкил қилган бўлса 2016 йилда бу кўрсаткич 64 % га етга. Лекин 2018 йилда 44 % ни ташкил қилиб таҳлил қилинаётган йиллар бўйича энг паст кўрсаткичга тушган бўлсада сўнгги йилларда эса бу кўрсаткич кескин ортиб 2020 йилда бу кўрсаткич 86 % га етган. 2020 йилда 2015 йилга нисбатан 25% га ортган. Ипотекабанкда жорий ликвидлилик коэффициенти 2018 йилда 35 % ни ташкил қилиб, ҳар учала банк ичида энг паст кўрсаткичда турган бўлсада сўнгги йилларда ижобий томонга ўзгарган. Лекин 2018 йилда 43 % ни ташкил қилиб ўтган йилга нисбатан 15 % га камайган. 2015 йилда эса 8% га ижобий томонга ўзгарган. 2020 йилда бу кўрсаткич 73 % га етиб 2015 йилга нисбатан 38% га ортган. Ҳар иккала банк ичида Ипотека банки 2020 йилда 2015 йилга нисбатан 38% га ортган бўлишига қарамай Халқ банки 2020 йилда 86% ни ташкил қилиб юқори ўринда турибди.



3-жадвал
Банк тизимидаги ликвидлилик курсаткичи 2020 йил беш ойида ва 2021 йил беш ойида 19914 млрд сумга (20 %) ошган.


Банк тизими ликвидлилик динамикаси

Курсаткичлар номи

01.05.2020 й.

01.05.2021 й.

Юкори ликвидли активлар (млрд. сум)

34 638

54 552

Юкори ликвидли активларларнинг жами активларга нисбати, фоизда

11,5%

14,8%

Ликвидлиликни коплаш мэёри (мин. талаб 100%)

184,5%

155,1%

Соф баркарор молиялатириш мэёри (мин. талаб 100%)

107,1%

112,4%

Лахзали Ликвидлилик мэъёри (мин. талаб 25%)

53,7%

73,7%

3. Халқ банки Узун туман бўлими жорий ва ссуда ҳисоб варақларини очиш ва ёпиш тартиби.
Банк шахсий ҳисобварақлари куйидаги турларга бўлинади:
1) Мижоз шахсий ҳисобварақлари
2) Банк ички шахсий ҳисобварақлари
Мижоз шахсий ҳисобварақлари куйидаги турларга бўлинади:
1) Депозит ҳисобварақлари
а) талаб қилиб олингунча (асосий ва иккиламчи) депозит ҳисобварақлар;
б) жамғарма депозит ҳисобварақлар; в) муддатли депозит ҳисобварақлар;
г) депозит ҳисобварақларнинг бошқа турлари (аккредитивлар бўйича муддатсиз фоизсиз депозитлар ва шу кабилар);
2) ссуда ҳисобварақлари.


5

Юридик ва жисмоний шахслар ўзларига ҳисоб-китоб ва касса хизматларини кўрсатиш учун банкларни мустакил равишда танлайдилар


хамда бир ёки бир неча банкларда миллий ва хорижий валютадаги талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварақлар хамда депозит ҳисобварақларнинг бошқа турларини очиш ҳуқуқига эгалар. Мижоз томонидан хар кандай ҳисобварақ очилагтганда банк ҳисобварагига хизмат кўрсатиш
шартномаси тузилади. Ҳисобварақларнинг эгалари ҳисобварақ очиш учун такдим қилинган ҳужжатларнинг хақиқийлиги бўйича жавобгардирлар.
Депозит, бюджет ёки ссуда ҳисобварагининг очилиши бош бухгалтер ёки унинг муовини томонидан "Ўзбекистон Республикаси банкларида очиладиган банк ҳисобварақлари тўгрисида"ги йўрикномага мувофик аризага кўйилган банк раҳбарининг имзоси асосида очилади ва расмийлаштиради. Ҳисобварақ очилганидан кейин имзолар ва мухр изи намуналари кўрсатилган карточка банкнинг тегишли ходимларига берилади.
Имзолар ва мухр изи намуналари кўрсатилган карточкалар амалдаги ҳисобварақпар бўйича алмаштирилганда янги намуналарни бухгалтерия ходимлари кабул қилиб оладилар ва ушбу карточкалар бекор қилинганлари билан бирга бош бухгалтерга ёки унинг муовинига (агар унга буйрук билан шундай ҳуқуқ берилган бўлса) такдим этадилар. Бош бухгалтер ва унинг муовини ўз навбатида ҳужжатларни текшириб, ўз имзоси билан тасдиклайди. Кредит шартномаси кучга киргандан сўнг, кейинги иш кунидан кечиктирмасдан банк раҳбари ёки раҳбар томонидан ваколат берилган кредит бўлимининг ходими кредитнинг муддати ва фоиз ставкасини кўрсатган холда, мижоз учун ссуда ҳисобвараги очиш тўгрисида бухгалтерияга фармойиш беради. Ҳисобварақлар банк фармойишига кўра ёпилаётганда ва улардаги тегишли маблаглар колдиги "Бошқа дебиторлик ҳисобварақлар"ига кирим қилинганда банк бош бухгалтери ёки унинг муовини ёпилаётган ҳисобварақдан мижозга охирги марта кўчирма берилган кундан буён ушбу ҳисобварақка киритилган барча ёзувларни ҳужжатлар бўйича синчиклаб текшириши, ссуда ва банк хизматлари учун ҳисобланган хамда тўланган фоизларни инобатга олган холда чикарилган охирги қолдиқнинг тўғрилигига ишонч ҳосил қилиши ва ёпилаётган шахсий ҳисобвараққа тегишли ёзувларни киритиб, имзо чекиши шарт.
Мижознинг асосий ҳисобварагини бошқа банкка ўтказиш унинг аризасига асосан ҳисобварақнинг колдиги тасдикланиши ва чек дафтарчалари кайтарилиши билан амалга оширилади. Бунда ушбу мижознинг иккиламчи ҳисобварақлари ёпилмайди.
Мижозни қабул қилаётган банк унинг аризасига асосан ўзида “Мижозларга тўланиши лозим бўлган маблағлар ҳисоб-китоби” ички банк ҳисобварағини очади ва бу тўғрида мижозга хабар беради.
Асосий ҳисобварақни ёпаётган банк мижознинг фармойишига асосан унга асосий ҳисобварақ очаётган банкка унинг ҳисобвараги колдигини ўтказиши, шунингдек рўйхат бўйича юридик йиғмажилдини, картотекасидаги ҳисоб-китоб ҳужжатлари ва бошқа ҳужжатларини (почта, фельдьегер алокаси ёки курьер орқали) бериши керак.
Мижознинг барча ҳужжатлари олингандан кейин банк унга белгиланган тартибда, асосий талаб қилиб олингунча асосий депозит ҳисобварақ очади ва ушбу ҳисобвараққа унга илгари очилган ички банк ҳисобварағидаги маблағлар қолдиғини ўтказади.
4. Халқ банки Узун туман бўлими электрон почта орқали ҳисоб- китобларни юритилиши, ҳисоб-китоб марказлари билан маълумотлар алмашиниш.

Мижозларнинг ҳисобварақлари БДМАБда, хар бир баланс ҳисобварақлари учун валюталар кодлари бўйича кетма-кет ракамлаш тамойили асосида дастурий равишда шакллантирилади, бюджет ташкилоти бундан мустаснодир. Бюджет ташкилотларининг ҳисобварақларини шакллантиришда ҳисобварақ тартиб раками ўрнига даромад (харажат) моддаси (бўлими) кўрсатилади. Мижознинг БДМАБда шакллантирилган банк ҳисобвараги банкнинг маълумотлар базасига киритилади ва уларни банкда ўзгартириш мумкин эмас. БДМАБ куйидаги функцияларни бажаради:


а) банк депозиторларининг ахборотлар базасини шакллантириш, саклаш, тўлдириб бориш ва уни фаолх холатда саклаб туришни таъминлаш;
б) қонун ҳужжатларида кўзда тутилган холларда, банк сирига риоя этган холда тегишли давлат органлари билан банк депозиторлари ҳисобварақлари ва депозиторлар тури бўйича электрон маълумотлар алмашиш;
в) банклараро электрон тўловларнинг аник бажарилишини таъминлаш;
г) банкларнинг сўровларига жавоб бериш;
д) банкларнинг маълумотларига мувофик ахборотлар базасини тезкор ўзгартириб бориш;
е) сўралган ахборотларни тезкор излаш;
ж) ахборотлар базаси архивини ташкил этиш ва уни белгиланган муддатда саклаш;
з) тизимнинг фаолият кўрсатиш бўйича электрон баённомасини юритиш;
и) кабул қилинган, жўнатилаётган, кайта ишланаётган ва сакланаётган ахборотлар мухофазасини таъминлаш;
к) фавкулодда холатлар юз берганда банкларни ўз мижозлари ва уларнинг банк ҳисобварақлари тўгрисидаги маълумотлар билан тўлик таъминлаш;
л) қонунда кўзда тутилган холларда тегишли давлат органларининг ёзма сўровларига асосан БДМАБда рўйхатга олинган депозиторлар ва уларнинг банк ҳисобварақлари тўгрисидаги маълумотларни такдим этиш. БДМАБ банк мижозларининг хакконий маълумотларини саклайди ва куйидаги таркибдаги маълумотлар билан шаклланади:
а) солик тўловчининг идентификация раками (СТИР);
б) мижознинг номи;
в) мижоз макоми;
г) мижоз тури;
д) рўйхатдан ўтказилганлик тўгрисидаги гувохнома раками;
е) рўйхатдан ўтказилган гувохнома санаси;
ж) рўйхатга олган ташкилот номи;
з) ташқилий-ҳуқуқий шакли коди;
и) мулкчилик шакли коди;
к) манзил коди;
л) юридик шахс коди;
м) тармок коди;
н) резидентлик белгиси (резидент ёки норезидент);
о) мижознинг мамлакат коди;
п) мижознинг хос раками;
р) бош корхонанинг СТИРи (алоҳида юридик шахс сифатидаги филиаллар ва ваколатхоналар учун);
с) бош корхонанинг БДМАБдаги хос раками (алоҳида юридик шахс сифатидаги филиаллар ва ваколатхоналар учун);
т) бош корхонанинг номи (алоҳида юридик шахс сифатидаги филиаллар ва ваколатхоналар учун);
у) мижозга банк ҳисобвараги очган банк коди;
ф) мижознинг ҳисобвараги.
БДМАБдан мижознинг банк ҳисобварагидан ҳисобдан чикариш амалларини вактинча тўхтатилганлиги тўгрисидаги хабар олинганда, ҳисобварақдан ҳисобдан чикариш амаллари вактинча тўхтатилган санаси банкнинг маълумотлар базасига киритилади ва ушбу ҳисобварақлар бўйича ҳисобдан чикариш амаллари ҳисобварақларни харакатга келтириш тўгрисида маълумот олингунга кадар вактинча тўхтатилади.
Бунда мижознинг барча ҳисобварақлари БДМАБда куйидаги тартибда ёпилади:
а) мижознинг асосий депозит ҳисобварагини очган банк унинг бошқа банкларда очилган барча ҳисобварақлари рўйхатини 8-сўров тури билан олиши керак;
б) мижознинг хос раками фаоллигининг тугатилиши ёки кайта ташкил этилиши муносабати билан банкларга мижознинг иккиламчи депозит ва бошқа
ҳисобварақларидаги колдикларини (агар бор бўлса) асосий депозит ҳисобварагига ўтказиб ёпиши тўгрисида асосий депозит ҳисобварагига хизмат кўрсатувчи банк хабардор қилиши керак.
в) мижознинг депозит ва бошқа ҳисобварақларини ёпиш 7-сўров тури билан амалга оширилади;
г) мижознинг хос раками фаоллиги 9-сўров тури билан тўхтатилади.
Банклар ўртасидаги вакиллик муносабатлари - шартномавий муносабатлар бўлиб, уларга кўра бир банк (вакил банк) бошқа банкларнинг тегишли депозитларини саклайди ва уларга тўлов билан боглик хамда бошқа операциялар юзасидан хизматлар кўрсатади. Банклараро ҳисоб-китоблар хар бир банкка Марказий банкда очиладиган "Резидент банкларнинг вакиллик ҳисобвараги - Востро", "ХККМнинг ХКдаги вакиллик ҳисобварагига - Востро", банкларда "Ўзмарказбанкдаги вакиллик ҳисобвараги - Ностро" вакиллик ҳисобварақлари орқали амалга оширилади. Шунингдек бошқа тижорат банкларида хорижий валютада вакиллик ҳисобварақлари очилиши мумкин. Вакиллик ҳисобварақлари бўйича операциялар факат тижорат банклари такдим этадиган тўлов топширикномалари асосида, бу ҳисобварақларда мавжуд бўлган маблаглар доирасида амалга оширилади.
Вакиллик ҳисобварақлари бўйича икки нусхада шахсий ҳисобварақлар юритилади. Уларнинг биринчиси ҳисобварақ эгаси бўлган банкда (тижорат банки) ва вакил банкда вакиллик ҳисобварагидан кўчирма сифа-тида хизмат килади.
Марказий банк ва бошқа барча банклар вакиллик ҳисобварақларининг ахволидан хабардор бўлиб туришлари, "Бошқа банкларнинг вакиллик ҳисобварақлари - Востро", "ХККМнинг ХКМдаги вакиллик ҳисобвараги - Ностро" ҳисобварақлари бўйича дебет колдик юзага келишига йўл кўймасликлари лозим.


5. Халқ банки Узун туман бўлими бухгалтерия аппарати хакида.

Банклар накд пул ва бошқа бойликларни кабул қилиши хамда бериши, маблагларни банкдаги бир ҳисобварақдан бошқасига ўтказиши учун асос бўладиган ҳисоб-китоб-пул ҳужжатларида тўгри расмийлаштирганлиги ва текширилганлигини билдирувчи банк мансабдор шахсларининг имзолари бўлиши лозим. Қўшимча назорат қилиниши талаб этилмайдиган операцияларга доир ҳужжатларда эса биргана бухгалтерия ходимининг имзоси бўлиши кифоя.


Бажарилган операцияларни исботловчи ҳужжатлар сифатида банкда сакланадиган ҳужжат нусхалари хам, ҳисобварақлардан олиниб, уларнинг эгаларига юбориладиган кўчирмаларга илова қилинадиган нусхалар хам шу банк ходимларининг имзолари билан расмийлиштирилади.
Белгиланган холларда ҳисоб-китоб-пул ҳужжатларига жўнатма калити хам кўшилади, гербли мухр ёки банк кассасининг мухри ёхуд банк кечки кассаси аппарати қўядиган штамп босилади.
Ҳужжатга имзо чеккан мансабдор шахс бажарилаётган операция қонунийлиги ва ҳужжат тўгри расмийлиштирилиши учун жавобгар ҳисобланади. Бухгалтерия ёзувлари учун асос бўладиган хар бир ҳужжатда контировка, яъни шу ёзув ўтказилиши керак бўлган дебет ва кредит бўйича ҳисобварақлар номерларининг белгиси бўлиши лозим.
Пул ва бошқа бойликлар берилиши учун, асос бўладиган пул чеклари чиқим касса ордерларига олувчиларнинг тилхати ёздирилади (сиёхли ёки шарикли ручкада).

Халқ банки Термиз шаҳар булимида ишловчи ходимларнинг лавозим бўйича иш ҳақи қуйидаги жадвалда келтирилган. 4-жадвал






Download 412 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling