Termiz davlat universiteti psixologiya kafedrasi
Hozirgi zamon psixologiyasining tadqiqot metodlari
Download 3.08 Mb. Pdf ko'rish
|
umumiy psixologiya(1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Logityud metodida
- Kuzatish metodi
1.5.Hozirgi zamon psixologiyasining tadqiqot metodlari Psixologiya, boshqa fanlar qatori o‘zining o‘rganish va tekshirish usullariga (metodlariga) egadir. Psixologiyada o‘rganishning to‘rt guruh metodi akslantiriladi. 1. Guruh metodlariga tashkiliy metodlar kiradi: taqqoslovchi, longityud, kompleksli metodlar kiradi. Taqqoslovchi metod- hozirgi vaqtda umumiy psixologiyada, ijtimoiy psixologiyada, patopsixologiyada va defektologiyada keng qo‘llaniladi. Logityud metodida - bir shaxs bir necha marotaba uzoq vaqt davomida tekshiriladi. Kompleks metodida- hozirgi sharoitda tadqiqotda har xil fanlarning nomzodlari ishtirok etadi. Bunda bitta ob‘ektni har xil vositalar yordamida o‘rganiladi. Bunday o‘rganish usuli har xil xodisalarning bir-biriga bog‘likligi va aloqasi o‘rganiladi. Masalan: shaxsning fiziologik, psixologik va ijtimoiy rivojlanishidagi aloqasi. 2. Emperik metodlar. Bunga ko‘zatish va o‘z-o‘zini ko‘zatish; eksperiment (laboratoriya, tabiiy, shaqllanuvchi); psixologik metodlar (test, anketa, suhbat, sotsiometriya, intervyu); samarali faoliyatni tahlil qilish; biografik metodlar kiradi. 3. Olingan ma‟lumotlarni qayta o‟rganish. Bunga sonli (statistik) va sifatli (guruhlarga qarab) materiallarni ajratish, tahlil qilish metodi kiradi. 13 4. Korrektsion metod. Bunga autotrening, guruhli trening, psixoterapik ta‘sir usullari, ta‘lim kiradi. Hamma psixologik tadqiqotlar umumiy bosqichlardan iborat bo‘ladi. 1-bosqich - tayyorgarlik bosqichi. Bunda har xil vositalar yordamida material o‘rganiladi, dastlabki ma‘lumot to‘planadi. 2-bosqich - xususan eksperimental bosqich bo‘lib, tadqiqotning konkret uslubietiga amal qilinadi, va uz navbatida bu bosqich birin-ketin qo‘llaniladigan qator-bo‘g‘inlarga - eksperiment seriyalariga bo‘linadi. Tadqiqotning 3-bosqichi - tadqiqot ma‘lumotlarini sifat jixatidan qayta ishlashdir. O‘tkazilgan tadqiqot bo‘yicha sonli va sifatli tahlil qilinadi, bu esa mavjud aloqa va qonunlarni ochishga imkon beradi. Tadqiqotning 4-bosqichi - olingan ma‘lumotlarni izohlab berish, ularni psixologik nazariya asosida talqin qilish, gipotezaning to‘g‘ri va noto‘g‘ri ekanligini uzil-kesil aniqlashdan iboratdir. Psixologiyaning asosiy metodlariga ko‘zatish va eksperiment metodlari kiradi. Kuzatish metodi. Turmushdagi kuzatuvdan farqli o‘laroq, xulq-atvor va faoliyatning kuzatilayotgan faktini tasvirlashdan uning ichki psixologik mohiyatini tushuntirib berishga muqarrar o‘tilishini taqozo etadi. Kuzatuv jarayonida hosil bo‘lgan gipoteza ana shu o‘tishning shakli hisoblanadi. Uni tekshirish yoki rad etish esa keyingi kuzatuvlarda hal bo‘ladi. Psixologik kuzatuvlarning jiddiy muhim talablaridan biri aniq rejaning bo‘lishi va olingan natijalarni maxsus kundalikka qayd etilishidan iborat. Kuzatishning psixolgiyada ikkita asosiy shakli mavjud. Bu o‘z-o‘zini kuzatish yoki introspektsiya va ob‘ektiv kuzatish. Download 3.08 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling