Termiz davlat universiteti tabiiyfanlar fakulteti

4-Rasm.

Gidrosferaning tarkibiy qismlari
Biosfera (bio.va yunoncha. Sphaira-shar). Yerning tirik organizmlar tarqalgan qobigʻi. Biosferaning tarkibi va energetikasi undagi tirik organizmlarning faoliyati bilan bogʻliq. Biosfera "hayot qobig'i", toʻgʻrisidagi dastlabki fikrni Lamark bildirgan. "Biosfera" terminini esa fanga avstraliyalik geolog E.Zyuss (1875) kiritgan. Biosfera toʻgʻrisidagi toʻliq maʼlumotni rus olimi V. I. Vernadskiy (1926) ishlab chiqqan.Biosfera. atmosferaning ozon ekranigacha balandlikda boʻlgan qismi (20–25 km), litosferaningsirtqi qismi va gidrosferani toʻliq oʻz ichiga oladi. Biosferaning quyi chegarasi quruqlikda 2–3 km, okean tubida 1–2 km chuqurlikkacha boradi.Yerdagi hayot murakkab va xilmaxil organizmlar kompleksidan iborat. Tirik organizmlar va ular yashaydigan muhit oʻzaro chambarchas bogʻlangan bir butun dinamik sistema-biogeot senozlarni hosil qiladi.
5
-Rasm

Biosfera
II.BOB.GEOGRAFIK QOBIQNING ASOSIY QONUNIYATLARI
2.1.GEOGRAFIK QOBIQDA BIR-BUTUNLIK QONUNIYATI
Geografik qobiqning rivojlanishida va tabiat komplekslarining tabaqalanishida ham oʻziga xos qonuniyatlar mavjud. Ular Yerning umumiy geografik qonuniyatlari deb ataladiBir butunlik, modda va energiyaning tabiatda aylanib yurishi, davriy yoki ritmik hodisalar, geografik zonallik va hududiylik geografik qobiqning umumiy qonuniyatlaridir. Bular geografik qobiqning rivojlanish qonuniyatlarini namoyon qiladi.
Geografik qobiqning bir butunligi. Bir butunlik barcha tabiiy-hududiy komplekslarga taalluqli. Hududiy komplekslar katta yoki kichik boʻlishidanqatʼiy nazar uch holatdagi (qattiq, suyuq, gazsimon) moddalarning aylanma harakati ularning bir butunligini taʼminlaydi va uzluksiz rivojlantiradi. Geografik qobiqning har bir komponenti - relyef, iqlim, suv, tuproq, oʻsimlik, hayvonot dunyosi oʻzqonuniyailari asosida rivojlanadi va shakllanadi.