Test topshiriqlari, masalalar to’plami va nazariy ma’lumotlar. Genetika

Kumulyativ polimeriyada fenotipik nisbat 1:4:6:4:1.
Nokumulyativ polimeriyada esa 15:1 nisbat namoyon bo’ladi.
Polimeriya orqali irsiylanish qonuniyatlarini o‘rganishning ahamiyati juda katta. Organizmlardagi, xususan madaniy o‘simlik va uy hayvonlarining inson uchun foydali miqdoriy belgilari polimer genlar ta’sirida irsiylanadi va rivojlanadi. Masalan, uy hayvonlarining og‘irligi, sut miqdori va yog‘liligi, lavlagi ildizmevasidagi shakarning miqdori, g‘alladoshlarda boshoqning uzunligi, makkajo‘xori so‘tasining kattaligi va hokazo.

POLIMERIYA

1. Makkajo’xori so’tasining uzunligi ikki juft polimer genlar (A₁ va A₂) bilan belgilanadi. Dominant gomozigotali formalar so’tasining uzunligi 24 sm, retsessiv gomozigotali formalar so’tasining uzunligi 16 sm bo’lsa, F₂ da 16 sm li so’taga ega bo’lgan formalar naslning necha % ini tashkil etadi?

A) 6,25 B) 50 C) 37,5 D) 25

2. Makkajo’xori so’tasining uzunligi ikki juft polimer genlar (A₁ va A₂) bilan belgilanadi. Dominant gomozigotali formalar so’tasining uzunligi 24 sm, retsessiv gomozigotali formalar so’tasining uzunligi 16 sm bo’lsa, F₂ da 20 sm li so’taga ega bo’lgan formalar naslning necha % ini tashkil etadi?

A) 6,25 B) 50 C) 37,5 D) 25

3. Jag’-jag’ o’simligida mevasining shakli ikki juft allel bo’lmagan va birikmagan polimer genlar bilan ifodalanadi. Genotipda dominant genlarning kelishi uchburchak shaklni, dominant genlarning kelmasligi oval shaklni belgilaydi. Mevasi uchburchak shaklli jag’-jag’ mevasi ovalsimon shaklli boshqa o’simlik bilan chatishtirilib, F₁ da uchburchak shaklli o’simliklar olingan. F₂ qanday fenotipik nisbat kuzatiladi?

A) 1:4:6:4:1 B) 13:3 C) 15:1 D) 12:3:1

4. Jag’-jag’ o’simligida mevasining shakli ikki juft allel bo’lmagan va birikmagan polimer genlar bilan ifodalanadi. Genotipda dominant genlarning kelishi uchburchak shaklni, dominant genlarning kelmasligi oval shaklni belgilaydi. Mevasi uchburchak shaklli jag’-jag’ mevasi ovalsimon shaklli boshqa o’simlik bilan chatishtirilib, F₁ da uchburchak shaklli o’simliklar olingan. F₂ olingan 320 ta avloddan nechtasi uchburchak shaklga ega?

A) 20 B) 300 C) 120 D) 180

5. Bug’doy o’simligida donining rangi ikki juft allel bo’lmagan va birikmagan polimer genlar bilan ifodalanadi. Genotipda 4 ta dominant genlarning kelishi qizil, 3 ta dominant genlarning kelishi och qizil, 2 ta kelishi pushti, 1 ta kelishi och qizil, dominant genlarning kelmasligi oq rangda bo’lishini belgilaydi. Pushti (A₁a₁A₂a₂) donli o’simliklar o’zaro chatishtirligan. Keyingi avlodda qanday fenotipik ajralish ro’y beradi?

A) 1:4:6:4:1 B) 13:3 C) 15:1 D) 12:3:1

6. Odam terisining rangi ikki juft allel bo’lmagan va birikmagan polimer genlar bilan ifodalanadi. Genotipda 4 ta dominant genlarning kelishi qora, 3 ta dominant genlarning kelishi qoramtir, 2 ta kelishi oraliq, 1 ta kelishi oqish, dominant genlarning kelmasligi oq rangda bo’lishini belgilaydi. Teri rangi oraliq bo’lgan ayol, teri rangi oq bo’lgan erkak bilan turmush qurgan. Bu nikohdan 1 ta oraliq, 2 ta oqish, 1 ta oq terili farzandlar tug’ilgan. Ota-onagenotipini ko’rsating?

A) A₁A₁A₂A₂ x a₁a₁a₂a₂
B) A₁a₁A₂a ₂ x a₁a₁a ₂a ₂
C) A₁a₁A₂A₂ x a₁a₁a₂a₂
D) A₁a₁a₂a₂ x a₁a₁A₂a ₂

7. Achambiti o’simligini shakli bir juft polimer genlar (A₁va A₂)bilan belgilanadi mevaning uchburchak shakli dominant holda irsiylanadi, tuxumsimon shakli retsessiv holda irsiylanadi. Uchburchak shaklli degeterozigotali achambiti o’simliklari o’zaro chatishtirilib F₁da olingan 960 ta o’simlikdan nechtasi uchburchak shaklga ega?

A) 900 B) 60 C) 360 D) 240

8. Teri rangi oraliq bo’lgan ayol, oqish terili (A₁a₂ a₁ a₂) erkak bilan turmush qurgan. Ulardan qanday teri rangli bolalar tug’ilmaydi?

A) qora B) qoramtir C) oraliq D) oqish

9. Quyonlarda quloq suprasini uzun (24sm) bo’lishi A₁A₁A₂A₂ kaltaligi (12 sm) a₁a₁a₂a₂ genotip belgilaydi.Bunday zotlarning o’zaro chatishtirilsa, F₂ olingan avlodlarning necha %i F₁ ga o’xshash quloq suprasiga ega bo’ladi?

A) 25 B) 37,5 C) 50 D) 12,5

10. Tovuqlar oyog’ida pat bo’lishi 2 ta polimer (A₁va A₂) genga bog’liq; agar ulardan 1 tasi genotipda bo’lsa tovuq oyog’ida pat hosil bo’ladi, agar polimer genlar retsessiv holatda bo’lsa, pat rivojlanmaydi. Oyog’ida pati bor tovuq, oyog’ida pati yo’q xo’roz bilan chatishtirilib F₁da oyog’ida pati bor avlod olingan. Ota -ona va F₁ avlod genotipini toping?

A) A₁A₁a₂a₂ x a₁a₁A₂A₂; A₁a₁A₂a₂
B) A₁A₁A₂A₂ x a₁a₁a₂a₂; A₁a₁A₂a₂
C) A₁a₁A₂a₂ x a₁a₁a₂a₂; A₁a₁A₂a₂
D) A₁a₁a₂a₂ x a₁a₁a₂a₂; A₁a₁a₂a₂

11. Norkalarda mo’ynaning rangi ikki juft birikmagan, noallel polimer genlar bilan ifodalanadi. Ikki juftning dominant genlari mo’ynaning qo’ng’ir rangini, ularning retsessivi esa kumush rangda bo’lishini belgilaydi. Qo’ng’ir rangli norkalar o’zaro chatishtirilganda ulardan faqat ota-onaga o’xshash fenotipli avlodlar olingan. Ota-onaning genotipini ko’rsating?

A) A₁A₁a₂a₂ x a₁a₁A₂A₂
B) A₁a₁A₂A₂ x a₁a₁a₂a₂
C) A₁a₁A₂a₂ x a₁a₁a₂a₂
D) A₁a₁a₂a₂ x a₁a₁a₂a₂

12. Tajribada pushti (A₁a₁A₂a₂) donli va och pushti (A₁a₁a₂a₂ ) donli bug’doy o’simliklari o’zaro chatishtirilib,160 ta osimlik olingan. Olingan o’simliklarning nechtasi pushti donli bo’ladi?

A) 80 B) 20 C) 60 D) 40

13. Bug’doy o’simligida donining rangi ikki juft allel bo’lmagan va birikmagan polimer genlar bilan ifodalanadi. Genotipda 4 ta dominant genlarning kelishi qizil, 3 ta dominant genlarning kelishi och qizil, 2 ta kelishi pushti, 1 ta kelishi och qizil, dominant genlarning kelmasligi oq rangda bo’lishini belgilaydi. Pushti (A₁a₁A₂a ₂) donli o’simliklar o’zaro chatishtirligan.Olingan avlodlarning necha foizi qizil va pushti donli bo’ladi?

A) 6,25; 25 B) 25; 18,75
C) 18,75; 6,25 D) 6,25; 37,50

14. Muhitning ta’siri unchalik inobatga olinmasa odam bo’yining uzunligi A₁A₁A₂A₂A₃A₃, past bo’lishi a₁a₁a₂ a₂a₃ a₃ genlarga bog’liq. Odamda barcha genlar dominant bo’lganda bo’y uzunligi 180 sm, barcha genlar retsessiv bo’lganda bo’y uzunligi 150 sm ga teng. Barcha genlar bo’yicha dominant gomozigota erkak, past bo’yli ayolga uylandi. Ularning farzandlarida bo’y uzunligi necha sm bo’ladi?

A) 50 % 180 sm, 50 % 150 sm
B) barchasi 175 sm
C) barchasi 165 sm
D) 180 sm, 175 sm,170 sm,165 sm,160 sm,155 sm,150 sm

15. Bug’doy donining och qizil rangni belgilovchi genotiplarni ko’rsating?

1) A₁a₁A₂a₂; 2) a₁a₁A₂a₂; 3) A₁A₁A₂a_2;
4) A₁a₁A₂A₂; 5) A₁a₁A₂a₂; 6) A₁A₁a₂a₂
A) 1,6 B) bunday genotip berilmagan
C) 2,5 D) 3,4

16. A₁A₁a₂a₂;A₁a₁A₂A₂;A₁a₁A₂a₂ genotipli makkajo’xorilarning so’ta uzunligini ko’rsating?

A) 20; 22; 20 B) 18; 22; 20
C) 20; 22; 18 D) 16; 22; 20

17. A₁A₁A₂a₂A₃a₃ genotipli odam bo’yini ko’rsating?

A) 155 sm B) 165sm
C) 150 sm D) 170sm

18. Makkajo’xori so’tasining uzunligi ikki juft polimer genlar (A₁ va A₂) bilan belgilanadi. Dominant gomozigotali formalar so’tasining uzunligi 24 sm, retsessiv gomozigotali formalar so’tasining uzunligi 16 sm bo’ladi. F₂ da 60 ta 22 sm li o’simlik olingan bo’lsa, u holda F₂ dagi jami nechta o’simlik olingan?

A) 320 B) 120 C) 160 D) 200

21. Muhitning ta’siri unchalik inobatga olinmasa odam bo’yining uzunligi A₁A₁A₂A₂A₃A₃, past bo’lishi a₁a₁a₂ a₂a₃ a₃ genlarga bog’liq. Odamda barcha genlar dominant bo’lganda bo’y uzunligi 180 sm, barcha genlar retsessiv bo’lganda bo’y uzunligi 150 sm ga teng. Bo’yi 170 sm li ayol, past bo’yli erkakka turmushga chiqqan. Ushbu nikohdan to’rtta farzand tug’ilgan. Farzandlarning bo’y uzunligi qanday bo’lgan?

A) 165 sm; 160 sm; 160 sm; 150 sm
B) 180 sm; 175 sm; 160 sm; 155 sm
C) 165 sm; 165 sm; 160 sm; 155 sm
D) 165 sm; 160 sm; 160 sm; 155 sm

22. Quyonlarda quloq suprasini uzun (24 sm) bo’lishi A₁A₁A₂A₂ kaltaligi (12 sm) a₁a₁a₂a₂ genotip belgilaydi.Bunday zotlarning o’zaro chatishtirilsa, F₂ olingan avlodlarning necha % 24 sm va 21 sm quloq suprasiga ega bo’ladi?

A) 6,25; 25 B) 25; 18,75
C) 18,75; 6,25 D) 6,25; 37,50

23. Quloq suprasi 24 sm bo’lgan quyon, quloq suprasi 15 sm (a₁a₁A₂a₂) quyon bilan chatishtirilgan. Keyingi bo’g’inda qanday fenotipik ajralish nomoyon bo’ladi?

A.2:1 B.1:1 C.1:1:1:1 D.3:1

24. Quyonlarda quloq suprasini uzun (24 sm) bo’lishi A₁A₁A₂A₂, kaltaligi (12 sm) a₁a₁a₂a₂ genotip belgilaydi. Bunday zotlarning o’zaro chatishtirilsa, F₂ 640 ta olingan avlodlarning nechtasi quloq suprasi 15 sm bo’ladi bo’ladi?

A) 40 B) 160 C) 80 D) 240

25. Makkajo’xorida so’taning 22 sm bo’lishini belgilovchi genotiplarni ko’rsating?

1) A₁a₁A₂A₂; 2) a₁a₁A₂a₂; 3) A₁A₁a₂a_2;
4) A₁a₁A₂A₂; 5) A₁a₁A₂a₂; 6) A₁a₁a₂a₂
A) 1, 6 B) 2, 6 C) 1, 4 D) 3, 5

26. Polimeriya hodisasida F₂ bo’g’inda

bo’yicha qanday nisbat kuzatiladi?
A) 1:4:6:4:1 B) 13:3
C) 1:2:1:2:4:2:1:2:1 D) 9:3:3:1

27. Muhitning ta’siri unchalik e’tiborga olinmasa, odam bo’yining uzunligi A₁A₁A₂A₂A₃A₃, past bo’lishi а₁а₁а₂а₂а_за_з genlariga bog’liq. Odamda barcha genlar dominant bo’lganda bo’y uzunligi 180 sm, barcha genlar retsessiv bo’lganda bo’y

uzunligi 150 sm ga teng. Quyida berilganlardan
bo’y uzunligi 160 sm bo’ladigan genotipini
toping.
A) A₁A₁A₂A₂A₃A₃ В) а₁а₁а₂а₂а₃а₃
С) А₁a₁A₂a₂а₃а₃ D) A₁A₁A₂A₂A₃a₃

28. Bug’doy donining rangi 2 ta noallel gen (A₁ va A₂) ta’sirida rivojlanadi. Qizil (A₁A₁A₂A₂) va

oq (a₁a₁a₂a₂) rangli bug’doylar o’zaro
chatishtirilsa, F₂ da hosil bo’lgan och qizil va
och pushti bug’doylar necha xil genotipga ega
bo’ladi?
A) 3,3 B) 2,2 C) 3,4 D) 2,3

29. So’tasi 20 sm va 8 sm uzunlikda bo’lgan ikkita makkajo’xori navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen so’taning 5 sm, retsessiv gen 2 sm uzunligini belgilasa, uning uzunligi 14 sm bo’lgan so’taning genotipini aniqlang.

1) B₁b₁B₂B₂; 2) B₁b₁B₂b₂; 3) B₁B₁B₂b₂;
4) b₁b₁B₂B₂; 5) B₁B₁b₂b₂; 6) B₁B₁B₂b₂.
A) 6,3,2 B) 2,5,4 C) 1,6,3 D) 1,3,5

30. Makkajo’xori so’tasi 22 sm va 10 sm uzunlikda bo’lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen 5,5 sm, retsessiv gen 2,5 sm uzunlikni namoyon etsa, u holda F₁ da so’taning uzunligi necha sm bo’ladi?

A) 16 B) 14 C) 20 D) 18

31. Quyonlaming quloq suprasining uzunligi 2 juft polimer genlar bilan ifodalanadi. Agar har bir dominant gen 6 sm, retsessiv gen esa 3 sm

uzunligini ta’minlasa, bu holda quloq
suprasining uzunligi 24 va 12 sm li bo’lgan
organizmlarning genotipi qanday bo’lishi
mumkin?
1) D₁D₁D₂D₂; 2) D₁d₁D₂D₂; 3) D₁D₁D₂d₂;
4) D₁D₁d₂d₂; 5) D₁d₁d₂d₂; 6) d₁d₁d₂d₂;
7) d₁d₁D₂d₂; 8) D₁d₁D₂d₂;
A) 5,7 B) 1,6 C) 2,3 D) 4,8

32. Makkajo’xori so’tasining uzunligi 24 va 12 sm bo’lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen so’tasining 6 sm, retsessiv gen 3 sm uzunligini namoyon qilsa, F₂ dagi 720 ta

o’simlikdan nechtasi 2 ta dominant genii
bo’ladi?
A) 270 B) 120 C) 45 D) 180

33. Muhitning ta’siri unchalik e’tiborga olinmasa, odam bo’yining uzunligi А₁А₁А₂А₂А₃А₃, past bo’lishi а₁а₁а₂а₂а₃а₃ genlariga bog’liq. Odamda barcha genlar dominant bo’lganda bo’y uzunligi 180 sm, barcha genlar retsessiv bo’lganda bo’y uzunligi 150 sm ga teng. Barcha genlar bo’yicha dominant gomozigota erkak, past bo’yli ayolga

uylandi. Ularning farzandlarida bo’yning
uzunligi necha sm bo’ladi?
A) 50 % 180 sm, 50 % 150 sm
B) 180 sm, 175 sm, 170 sm, 165 sm, 160 sm,
155 sm, 150 sm
C) barchasi 175 sm
D) barchasi 165 sm

34. Bug’doy doni rangining irsiylanishi polimer

genlarning o’zaro ta’siriga bog’liq. Bug’doyning doni qizil va oq rangda bo’lgan navlari chatishtirilganda hosil bo’lgan o’simliklarning doni pushti rangli bo’ladi. Oq donli bug’doy navini yetishtirish uchun F₁ da olingan o’simliklar qanday genotipli o’simliklar bilan chatishtirilishini ko’rsating.
1) A₁a₁A₂a₂; 2) A₁A₁a₂a₂; 3) a₁a₁A₂a₂;
4) a₁a₁A₂A₂; 5) a₁a₁a₂a₂; 6) A₁a₁a₂a₂;
7) A₁a₁A₂A₂
A) 6,2,3,1 B) 7,1,3,4
C) 1,7,4,2 D) 1,6,5,3

35. Makkajo’xori so’tasining uzunligi 24 va 12 sm bo’lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen so’tasining 6 sm, retsessiv gen 3 sm uzunligini namoyon qilsa, F₂ dagi 720 ta

o’simlikdan nechtasi 3 ta dominant genli
bo’ladi?
A) 45 B) 120 C) 270 D) 180

36. Bug’doy donining rangi 2 ta noallel gen (A₁ va A₂) ta’sirida rivojlanadi. Qizil (A₁A₁A₂A₂) va

oq (a₁a₁a₂a₂) rangli bug’doylar o’zaro
chatishtirilsa F₂ da hosil bo’lgan genotipik
guruhlarning necha foizi och pushti fenotipga
ega bo’ladi?
A) 33,3 B) 22,2 C) 25 D) 18,75

37. Odamlarda terining rangi ikki xil gen bilan

belgilanadi. AABB genotipli odamlarning terisi
qora, aabb genotipli odamniki oq bo’ladi.
Genotipda uchta dominant gen bo’lsa qoramtir,
2 ta bo’lsa oraliq, 1 ta bo’lsa oqish bo’ladi.
Terisi oraliq rangdagi digeterozigota ayol va
erkak turmushidan terisi oraliq rangli farzandlar tug’ilish ehtimoli necha foiz bo’ladi?
A) 37,5 B) 6,25 C) 66,7 D) 25

38. Makkajo’xori so’tasining uzunligi 24 va 12 sm bo’lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen so’tasining 6 sm, retsessiv gen 3 sm uzunligini namoyon qilsa, F₂ dagi 720 ta

o’simlikdan nechtasi 1 ta dominant genli
bo’ladi?
A) 45 B) 120 C) 270 D) 180

39. А₁А₁A₂а₂А₃а₃ genotipli organizmdan necha

turdagi gametalar olinadi?
A) 16 B) 8 C) 4 D) 6