Texnik ijodkorlik

6.BUYUMNING TASHQI FORMASI 
Qadim zamonlarda paydo bo`lgan kiyim odamzod rivojlanishi bilan shaklan o`zgarib kelgan. 
Kiyim ravnaqining ilk bosqichi tanani maxsus to`qilgan mato bo`lagi yordamida o`rash bilan 
xarakterlanadi. Bunday kiyim yelkaga tashlangan holda qomat shaklini ifodalamagan (5.1, a-
rasm). Keyinchalik kiyim old o`rtasi bo`yicha ochildi. Bunday kiyimlarda bel chizig`i belbog` 
yordamida ifodalangan (5.1, b-rasm). Yaxlit bichilgan kiyim shaklan murakkablashdi. Kiyim 
yyelkada tursa ham, qomat vitachka va tasmalar yordamida ifodalandi (5.1, v-rasm). Belidan 
ko`ndalang tepa va etak qismlarga bo`lingan kiyim shaklan murakkablashdi (5.1, g-rasm). 
Kiyimning tepa qismi tanaga yopishib yyelkada tursa, yubka esa bel va bo`ksada turar edi. 
Zamonaviy kiyim ko`rinishi odam tanasining proportsiyalariga mos tuzilgan. Kiyimda bel 
chizig`i bilan bo`lingan tepa qismi — lif va pastki qismi — yubka yoki shim ajratildi. 
Kiyimning tashqi ko`rinishi shakli va silueti bilan xarakterdanadi. Kiyimning shakli yumshoq 
katta hajmli (5.2, a-rasm) yoki silo, konturi o`tkir burchaksimon, kichiq hajmli (5.2, b-rasm) 
bo`lishi mumkin. Kiyimning hajmiyligi uning tanaga nisbatan joylanishiga bog`liq. Katta hajmli 
kiyimning ba'zi nuqtalari tanaga tegib tursa, kichiq hajmli kiyim tanaga zich joylashib turadi. 
Kiyimning shakli qomatni ifodaliroq ko`rsatadi yoki umuman bilintirmaydi. 

---

37 
5.1.-rasm. Yelkaga tashlangan (a), old o`rtasi bo`yicha ochiq (b), yaxlit bichilgan (v) va 
belidan bo`lingan (g) kiyimlarning tashqi ko`rinishi 
 
 
5.2.-rasm. Katta yumshoq hajmli (a), konturo` kichiq hajmli o`tkir burchaksimon (b) kiyishar 
shakllari 
2.Konstruktiv va dekorativ chiziqlar, kiyim detallarining bo’laklanishhi 
Kiyimning shaklini chegaralaydigan chiziqlar — siluet chiziqlari deyiladi. Yelka, ko`krak, bel 
va etak chiziqlari kiyim siluetini tashkil etadi. Kiyimda to`rtta siluet farqlanadi: to`g`ri, qisman 
yogshshgan, yopishgan va trapetsiyasimon (5.3-rasm). 
To`g`ri siluetda bel chizig`i bo`lmaydi va etak bilan tent yelkalari to`kieroq bo`lishi kerak. Bu 
siluet to`g`ri burchakli to`rtburchaksimon ko`rinadi (5.3, a-rasm).