Texnologik qism

II. XISOBIY QISM


2.1.Mehnat fondini hisoblash

• 
  yil = 365 kun
  

Bayram kunlari = 15kuni
Zavod dam olish kuni = 20 kun
Zavodni yil davomida ish kunini hisoblaymiz:
365 – 15 – 20 = 340 kun
Demak zavodning 1 yillik ish kuni jami = 340 kundan iborat.
Korxonaning 1 kunli ishlab chiqarish quvvati = 50 tonna/kun .
340 kun * 50 tonna/kun = 17000 tonna


2.2. Paxta momig‘i sarfini hisoblash

w %	12 %	1 %		1 %	1,5 %		1 %	1,5 %	1,5 %		1 %	W% 20,5
m kg	2040	190		192	291		197	298	303		205
M kg	19040	19230		19422	19713		19910	20208	20511		20716
Q=			50 t\sut			1500 t\oy				17000 t\yil
W=			10.9 t\sut			309 t\oy				3716 t\yil
J=S			60.9 t\sut			1809 t\oy				20716 t\yil

Paxta momig‘ini solishtirma sarfi : 20716 tonna

2.3. Natriy ishqori va vodorod peroksid sarfini hisoblash


1. Natriy ishqori
Paxta momig‘ini ishqor bilan ishlov berishdan maqsad, uning tarkibidagi yo‘ldosh qo‘shimchalar (pentazan, yelimsimon modda, lignin va b.) dan tozalash. Yo‘ldosh qo‘shimchalar ishqorda erib, suyuqlik tarkibiga o‘tadi va syellyuloza ajralib qoladi.
Paxta momig‘ini ishqor bilan ishlov berishda 42% li NaOH dan foydalaniladi.
Dastlabki ma’lumotlar:
42% li ishqorning zichligi – 1,449 g/sm³.
Solishtirma sarf – 4% (absolyut qurq syellyulozaga nisbatan) Bi-Vis mashinasining sutkadagi ishlab chiqarish quvvati – 30 tonna.
Yechish. Bir sutkada sarflanadigan 42% li natriy ishqorining miqdori:
NaOH = 30 * 4 = 1.2t=1200 kg yoki 1200 = 828,157 ≈ 828 l
100 1,449
Solishtirma sarfi: 828 = 2,76666 ≈ 27,6 ≈ 28 l/t
1000 litr 4 % li ertma tayyorlash uchun NaOH 95 kg sarflanadi.
Natriy gidroksid zichligining konsentratsiyasiga bog‘likligi

D g/sm3	1,021	1,043	1,065	1,087	1,109	1,131	1,219	1,4930	1,449
S%	2	4	6	8	10	12	20	40	42

Vodorod Peroksid
Paxta momig‘i ishqor bilan ishlov berilib, yuvilgach vodorod peroksidining 32% li eritmasi bilan ishlov beriladi. Ishlov berishdan maqsad syellyuloza tarkibidagi rangli moddalarni oksidlab eritmaga utkazib, sof syellyulozani ajratib olishdan iborat.
Vodorod peroksidining solishtirma sarfi, qurq syellyulozaga nisbatan 2% ni tashkil etadi.

H2O2 60.9 t\sut paxta uchun	H2O2 1809 t\oy uchun	H2O2 20716 t\yil uchun
1.2 t	36.2 t	414.3 t

• 
  Korxona asbob-uskunalarni hisoblash
  

Paxta momig‘i toylarini yuklab, qisman tituvchi mashina sonini xisoblash:
1914,3:500=3,8=4 dona
500 - mashinaning ishlab chiqarish quvvati. kg/soat.
Paxta momig‘ini pnevmotransportyor yordamida siklonga uzatish ventilyatorining soni:

1000 - D-300 markali ventilyatorning ishlab chiqarish quvvati, kg/soat.
Og‘ir mexanik ko‘shimchalardan tozalovchi siklonlar soni:

1000 - siklonning ishlab chiqarish quvvati, kg/soat. Paxta momig‘ini titib tozalovchi mashinalar soni:

1000 -titish mashinasining ishlab chiqarish quvvati, kg/soat.
Chang aralash paxta tolalarini filtrlovchi filtrlar soni:

Bunda: 39000 - sxemada ko‘rsatilgan kurilmalardan tarkibida konsentratsiyasi 2 g/m³ tolalar aralashma xavo miqdori, m³/soat; 40 000 - havoni filtrlovchi baraban filtrning ishlab chiqarish quvvati, m³/soat.
I - Bi-Vis mashinasining soni:

Bunda: 1797,707 - paxta momig‘ining mexanik ko‘shimchalardan tozalagan kondision miqdori, kg/soat: 2000 - I - Bi-Vis mashinasining ishlab chiqarish quvvati, kg/soat.
Bi-Vis mashinasidan keyingi massani saqlash sig‘imi soni:
10% gacha suyultirilgan va zichligi 1,3 g/sm3 li massa xajmi:

Bunda: 1583,15 - I - Bi-Vis mashinasidan chikkandan keyingi paxta momig‘ining miqdori, kg/soat.
Massani saqlash uchun sig‘imlar soni:
Bu yerda: 20 000 - massani saqlaydigan sig‘im hajmi,
2 ta Bi - Vis mashina konstruksiyasi bir xil. Zanglamaydigan po‘latdan yasalgan. Elektr dvigatel quvvati 37 kVt.
Shnekli konveyerlar birinchi Bi - Vis mashinasidan massani saqlovchi hovuzga 60 minutda beradi, ikkinchi Bi - Vis mashinasidan esa massani xavuzga 90 minut davomida o‘zatadi.
II — Bi-Vis mashinasining soni:

Massani hajmi:

Massani sig‘imda saqlanish vakti, soat.

Massani havzalarga uzatish uchun massa nasoslarning ishlab chiqarish quvvatini hisoblash.
Massa konsentratsiyasi, S = 3 %
Zahira koeffisiyenti, K =1,2.
Bir sutkada ishlash vaqti, z= 24 soat.
Syellyulozaning namligi W = 9,5 %
Yechish. Nasosning ishlab chiqarish quvvati, m³/soat:

Q_m=P(100-w):_zC=30(100-9,5):24*3=30*91,5:72=37,7

Tanlash.Nasos turini jadvaldan tanlaymiz. Tanlandi: nasos markasi: 5BM-7. texnik ko‘rsatgichlari:

• 
  Ishlab chiqarish quvvati - 3 9,6 m³/soat.
  
• 
  Bosim (napor) -15,7 m.
  
• 
  Elektr dvigatel quvvati -5,5 kVt.
  
• 
  Gabarit o‘lchamlari: 1250x410x555 mm.
  
• 
  Massasi - 0,25 t.
  

Yarimmahsulot massani 46 °SHR darajasigacha maydalash uchun tegirmonning ishlab chiqarish quvvatini hisoblang.
Maydalash kerak bo‘lgan syellyuloza, Q = 30 t/sutka.
Maydalash uchun energiya solishtirma sarfi, A₀= 12 kVt soat/t°SHR.
So‘ngi maydalanish darajasi, P_s = 46 °SHR.
Boshlangich maydalanish darajasi, P_b = 30 °SHR.
Yarimmahsulotni maydalashga sarf bo‘lgan elektr energiya, A:
A = A₀ ×Q × (P_ss –P_b) = 12 × 30 (46 - 30) = 5760 kVt. soat/sutka
Sutka davomida ishlagan diskali tegirmon sarflagan (M_ed) elektrenergiya miqdori:

Bunda η = 0,9 ; τ = 24 soat.
Maydalash bosqichlar soni, p:
bunda: 6 - yarimmahsulotning bir bosqichda maydalaganda ortgan miqdori.
Har bir bosqichda sarflanadigan energiya: 1 - 60 %; 2-40 %.
M_ed1 =M_ed×0,6_x= 267_x0,6 = 160,2 kVt
M_ed = M _ed× 0,6_x = 267_x0,4 = 106,8 kVt
Tanlandi. jadvallardan MD - 14 markali diskli tegirmon tanlandi. Uning texnik ko‘rsatgichlari:

• 
  Elektr dvigatel quvvati - 132 kVt.
  
• 
  Diskasining diametri - 630 mm.
  

Ishlab chiqarish quvvati, havo quruqligidagi syellyulozaga nisbatan - 50 t/sutka.
Bulardan 1 - bosqich uchun: dona
2 – bosqich uchun: dona

Massani aralashtiruvchi kopozision (mashina) havzani hisoblash.

Berilgan:
Havo quruqligidagi syellyuloza miqdori, R = 30:24× 917,85 =1147,31 t/soat. (917,85 - material balansdan, massa tayyorlashga kelgan syellyulozaning solishtirma.sarfi, kg/t).
Aralashtirish (kopozision) havzalarda esa, g = 0,5 soat.
Syellyulozaning namligi, W=9,5 %
Massa kondentratsiyasi, S = 3 %.
To‘ldirish koeffisiyenti, K = 1,2
Havo sig‘imining hisobi
V=P(100-W)τ*K:C=1,15731(100-9,5)0,5*1,2:3=20,7=20v=Mj=m³
Tanlandi. jadvaldan havzaning markasi va texnik ko‘rsatgichlari tanlandi. Ular:
Sig‘imi - 25 m
Elektr dvigagel quvvati - 13 kVt.
Ichki diametri - 2,9 m.
Soni: 206:25 = 0,84 = 1 dona
Yarimmahsulot massani 62 °SHR darajasigacha maydalash uchun tegirmonning ishlab chiqarish quvvatini hisoblang.
Maydalash kerak bo‘lgan syellyuloza miqdori, Q = 30 t/sutka.
Maydalash uchun energiyaning solishtirma sarfi, Ao = 12 kVtsoat/t°SHR.
So‘ngi maydalanish darajasi, P_s = 65 °SHR.
Boshlangich maydalanish darajasi, N_b = 45 °SHR.
Yarimmahsulotni maydalashga sarf bo‘lgan elektr energiya, A:
A =A₀×Q× (p_ss -p₆) = 12 ×30(65 - 45) = 7200 kVt. soat/sutka
Sutka davomida ishlagan diskali tegirmon sarflagan (M_ed) elektr energiya sarfi:
M_ed=A:τ*η=7200:24*0,9=333kVm
buda: η =0,9 ; τ = 24 soat.
Maydalash bosqichlar soni, p: n=P_s-P_B:Λx⁰*SHR=65-45:6=3,3
bunda: 6 - yarimmahsulotning bir bosqichda maydalaganda ortishi.
Har bir bosqichda sarflanadigan energiya: 1 - 60 %; 2 - 40 %.

Tanlandi. 1.149-jadvaldan MKL - 02 markali konusli tegirmon. Uning texnik ko‘rsatgichlari:

• 
  Elektr dvigatel quvvati - 200 kVt.
  
• 
  Diskasining diametri - 630 mm.
  
• 
  Ishlab chiqarish quvvati, havo qurukligidagi syellyulozaga nisbatan - 30 t/sutka.
  

Bulardan 1 - bosqich uchun:
2 – bosqich uchun:

Syentrikliner massa tozalash (SKO) apparatlarida massani nozik tozalash apparatini hisoblang va tanlang.

Nozik tozalashga berilgan C₁= 3 % liV_m= 15000 l/soat massani S₀ = 1,5 % gacha suyultiriladi:

Tanlandi: SC133 LHmarkali SKO tanlandi (1.151-jadval). Uning texnik ko‘rsatkichlari:

• 
  Bloqdagi tozalagichlar soni - 1
  
• 
  Gabarit o‘lchamlari, mm:
  

uzunligi - 500
eni - 450
balandligi - 1365
Tugun tutgich apparatini tanlash. Tugun tutkich apparatiga uzatilgan syellyuloza miqsori, Q = 30 t/sutka.
Tanlandi. Apparatturi HI(1.152-jadval). Texnik ko‘rsatgichi:

• 
  Ishlab chiqarish quvvati - 100 t/sutka.
  
• 
  Elektr energiya quvvati - 15 kVt.
  
• 
  Hajm o‘lchamlari – 1493 × 1750 × 833 mm
  
• 
  Massasi, kg - 1300.
  

Syellyulozapolotnoniuzinasigakesadiganstanokningishlabchiqarishkuvvatinihisoblangvatanlang.

Syellyulozanikesishkoeffisiyenti, K - 3.
Syellyulozaishlabchiqarish (quyish) mashinaningishlabchiqarishtezligi,υ - 200m/min.
Syellyuloza kesish stanogining tezligi, m/min

Tanlash. 1.154-jadvaldan tanlandi - markasi C5-10.