Texnologiya darslarini tashkil qilish shakllari

Kasb-hunarga yo`naltiruvchi oyinlar (piktogramma, mo`jizalar maydoni,ha-yo`q o`yini)
“Piktogramma” o‘yini
“Piktogramma” o‘yinida turli kasb egalarining rasmlari tasvirlangan kartochkalar o‘quvchilarga tarqatiladi. O‘quvchilar tasvirlangan rasmdagi kasb egalari to‘g‘risida ma’lumot berishlari kerak. Tasvirlangan kasb nomini, qanday ish bilan shug‘ullanishi va qayerlarda ishlashlari to‘g‘risida bilganlarini gapiradi. O‘quvchilar tomonidan berilgan javoblarni o‘qituvchi qo‘shimcha ma’lumotlar bilan to‘ldiradi. Agar o‘quvchilar kartochkalarda tasvirlangan kasb egalarini nomlarini topmasa bu kartochka boshqa o‘quvchiga beriladi. O‘yin shu tariqa davom ettiriladi.
“Mo‘jizalar maydoni” o‘yini
“Mo‘jizalar maydoni” o‘yinida kasb nomlari harflar sonini hisobga olib qog‘ozga katakchalar chiziladi. O‘ylangan kasb nomi shu katakchalar soniga teng kelishi kerak. O‘quvchilar katakchalarning soniga qarab harflarni aytishadi. O‘qituvchi o‘quvchilar aytgan harflarni katakchalarda borligini ko‘rsatadi. Keyin o‘quvchilar qolgan harflarni ham aytib o‘tishadi. Oxirida o‘quvchilar kasb nomini topishadi.
“Ha-yo‘q” o‘yini
“Ha-yo‘q” o‘yinida o‘qituvchi turli kasb nomlarini qog‘ozga yozadi. O‘quvchilar qog‘ozda yozilgan kasblarni nima ish qilishlari, qayerlarda ishlashlari, nima bilan shug‘ullanishlari to‘g‘risida savollar beradi. O‘qituvchi o‘quvchilarning javoblariga qarab to‘g‘ri topgan bo‘lsa “ha” deb, noto‘g‘ri topgan bo‘lsa “yo‘q” deb javob beradi. O‘quvchilar aniq bir yo‘nalishni topgandan so‘ng shu yo‘nalish bo‘yicha savollarni davom ettirishadi. Natijada o‘quvchilar kasb nomlarini topishadi.
Kasb-hunarga yo`naltiruvchi oyinlar (Kim chaqqon, tanishuv, Veteran va bekorchi)
“Ветеран”-“бекорчи” ўйини
Ўйиндан кўзланган мақсад: мактаб ўқувчиларида шахсий касбий режани анча сифатли тузишга шайликни шакллантиришдан, касбий ўз мақсадини ўзи белгилаш, фуқаронинг ахлоқий меъёрларини намоён этишдан иборат. “Ўахий касбий режа” мавзуси билан боғланиши мумкин. Корхона касб танлашга йўллаш лабораторияси негизида фойдаланган чоғда ўйиннинг асосий қатнишчиларига ўзларининг меҳнат турмуши, кохона мхлумотлари билан боғлаш таклиф қилинади.
Ўйинни ўтказиш шартлари: ўйин кичик мактаб ёшидаги синф билан ишлашга ҳам, 7-8 синфлар ва ундан юқори синф ўқувчиларининг унча катта бўлмаган гуруҳлари (10-15 киши) билан ҳам ишлаш учун мўлжаллангандир. Ўйин учун 30-40 дақиқа вақт ажратилади. Ўйиннинг асосий қатнашчилари учун йўриқнома тайёрлаш (касбий план ШКП тузилиши билан қисқача таништиришдан иборат, ушбу қўлланманинг I-бобига қаралсин) бу ўйинни “Касб танлаш” курсига оид асоси мавзуларини ўтгандан кейин ташкил қилиш яхшироқдир. Ўйин эълон қилингунга қадар асосий роль ўйнаш учун икки ўқувчи танлаш лозим. Бу ўқувчилар гапга уста, хушчақчақ, таптормас (синфнинг хис-туйғуга бой пешқадамлари) бшлиши керак.
2. Синфдагилар қуйидаги мазмунда умумий йўриқнома билан танишади. Биз ҳаммамиз 2050 йилда турибмиз, деб тасаввур қилинг. Сизлар – ўқувчилар, мен эса сизларнинг синф раҳбарингизман. Узоқ умр кўрган ва ўз ҳаётида кўп нарсаларни бошидан кечирган ғоят ажойиб кишилар ҳозир ҳузуримизга меҳмон бўлиб келади. Уларнинг бири хизмат кўрсатган киши “меҳнат ветеранти”, иккинчиси эса ўтакетган “бекорчи”. Хозирги вақтда орамизда ана шу тақдирларга тўғри баҳо беришни ўрганишдан иборат. Шу тариқа “Ветерант” ва “Бекорчи” ўз ҳаёти устида ўйлаб кўради, сўнгра уларнинг ҳар бири ўз тақдири тўғрисида гапириб беради ва саволларингизга жавоб қайтаради.
3.Ветерант ва бекорчи ўзларининг қисқа ҳикояларини ўйлаб кўриш ва ўқувчиларнинг саволларига жавоб қайтаришга тайёргарлик кўриши учун 3-5 дақиқага йўлакка чиқади. Ўйинни олиб борувчи Ветерант ва Бекорчига ёрдамчи ёзма йўриқномалар беради. Ўйинни фаоллаштириш учун саволни тайёрлаб қўйган ўқувчиларга қўл кўтаришини кўпчилик ўқувчилар ҳеч бўлмаса биттадан савол ўйлаб топгунларича ўйинни давом эттирмасликларини таклиф қилиш мумкин.
4.Ўйинни олиб борувчи ветеран ва бекорчини таклиф қилади. Синфдагилар уларни табриклайдилар (ўрнидан туриб табриклаш, ҳатто қарсақлар билан табриклаш мумкин) уларни ҳар бири ўз турмуши тўғрисида қисқача гапириб беради, бунда ўйинни олиб брувчи ўйинчиларни хижолатда қолдирмаслик учун синф олдида турмасдан, балки ён томонига келиши ёки синфдаги бўш ўринга бориб ўтириши лозимлигини таклиф қилиши мумкин.
5.Ўйинни олиб борувчи синф олдидан ўз жойини эгаллайди ва ўқувчиларга меҳмонларга саволлар беришни таклиф қилади. Башарти саволлар меҳмонлардан бирига қаратилган бўлса, у вақтда ўйинни олиб борувчининг ўзи кимга саволлар кам берилаётган бўлса, ўзи саволлар бериши ва шу тариқа ўша ўйинчига эътиборини кучайтириш лозим. Меҳмонларни ўзлари ҳам бир-бирига саволлар беришга ҳақлидирлар.
6.Ўйинни томомлай туриб, “Самимийлик учун” меҳмонларга албатта миннатдолрчилик билдирилиши керак.
Ўйинни муҳокама қилиш: кўпинча ўйинни муҳокама қилиш аслида савол-жавобларнинг бошидан, яъни ўйинни ўзидан бошланади. Агар меҳмонлардан бирининг ҳикояси ёки жавоблари зиддиятли, чалкаш ҳақиқатга мос келмайдиган бўлса, ўқувчилар буни айтишлари ва ҳатто баҳс бошлашлари мумкин
“Танишув” турли ёш, жинс, касб-кордаги шахсларнинг танишуви сахналари турли вариантларда ўйналади.
“Ким чаққон”. 2 минут вақт ичида турли мавзуларда оммавий маърузалар матнини тайёрлаш ёки қоралаш. Мавзулар – “Ёшлар муаммоси”, “Ўзбек аёллари қайси касбни кўпроқ танлаш керак”, “Раҳбарлик мансабми ёки талантми”, “Қишлоқ турмуш тарзини ривожлантириш кимларга боғлиқ”, “Бизда қайси касбга талаб кучлироқ”, “Қайси касб эгаси бўлиш осонроқ” ва ҳ.к.