Tilshunoslik

FONEMA OTTENKALARI. Fonemalarning talaffuzdagi 
aniq ko‘rinishlari. 
FONEMALARNING DIFFERENSIAL BELGILARI. 
O‘zaro qarama-qarshi qo‘yilayotgan ikki fonemaning 
farqlanadigan belgilari. 
FONEMALARNING 
INTEGRAL 
BELGILARI. 
O‘zaro qarama-qarshi qo‘yilayotgan ikki fonemaning 
farqlanmaydigan belgilari. 

---

245 
FONEMATIK. Fonemaga oid. Tilning fonematik tarkibi. 
FONETIK. Fonetikaga oid. Fonetik qonunlar. Tilning 
fonetik tizimi. Fonetik transkripsiya.  
FONETIK DIALEKTIZMLAR. Dialekt yoki shevaga 
xos fonetik birliklar tizimi. 
FONETIK SO‘Z. Nutq tovushlarining ma’lum tartibda 
joylashuvidan tarkib topgan so‘zning fonetik qiyofasi, 
leksemaning ifoda plani. 
FONETIK TAMOYIL. So‘z, asos va qo‘shimchalarni 
eshitilishiga muvofiq yozish. Masalan, burun, shahar 
so‘zlariga egalik qo‘shimchalari qo‘shilganda, ikkinchi 
bo‘g‘indagi unli tushib qolishi: burnim, shahrim, shahrimiz 
kabi yozilishi. 
FONETIK HODISALAR. Nutq jarayonida yuz beradigan 
kombinator va pozitsion o‘zgarishlar. 
FONETIKA. Tilshunoslikning fonetik birliklar, ularning 
fizik-akustik va h.k. xususiyatlari haqida ma’lumot beruvchi 
bo‘limi. 
FONETIK-FONOLOGIK SATH. Til ierarxiyasining 
tovush tizimidan iborat quyi pog‘onasi (quyi yarusi): nutq 
tovushlari, bo‘g‘in, urg‘u, ohang va boshqalar. 
FONETIST. Fonetika sohasi bilan shug‘ullanuvchi 
tilshunos. 
FONOGRAFEMA. 
Grafemalarning 
fonemalarni 
ifodalashga asoslangan tipi. 
FONOLOGIK OPPOZITSIYA. Differensial belgilar 
asosida ikki fonemaning bir-biriga qarama-qarshi qo‘yilishi 
(fonologik zidlanish). 
FONOLOGIYA (fono.. + yun. logos – bilim, tushuncha). 
Tilshunoslikning nutq tovushlarini, ya’ni fonemalarni so‘z va 
morfemalarning tovush qobig‘ini farqlovchi vosita sifatida 
o‘rganuvchi sohasi. 

---

246