Tilshunoslik

Nazorat uchun savollar: 
1.Til bilan tafakkur tarixan va hozir o‘zaro qanday 
munosabatda? 
2.Til tafakkurning paydo bo‘lishi, ularning rivojlanishi 
haqida qanday fikrdasiz? 

---

69 
3.Til va tafakkur haqida akademik N.Ya.Marr qarashlari va
unga munosabatingiz? 
4.Nima uchun til moddiy – akustik, tafakkur esa ma’naviy-
g‘oyaviy xususiyatiga ega? 
5.Nima uchun til milliy, tafakkur esa umuminsoniy
xususiyatga ega? 
6.Til va tafakkur birliklari.
7.Til ham, nutq ham aloqa vositiasi. Farqlari nima?
8. Til va nutqning umumiylikka, xususiylikka munosabati
qanday? 
9.Til va nutqning hajmi, vaqti, muddati haqida nimalarni
bilasiz? 
10.Til va nutqning qaysi biri diaxron, sinxron, qaysi biri
sinxron xususiyatga ega? Nima uchun? 
11.Til va nutqning ijtimoiy mohiyatga ega bo‘lish usullari.
12.Nutq turlari.
13.Nima uchun til o‘ziga xos tizim (sistema) va nima
uchun barqaror, ochiq tizim? 
14.Til birliklari va ularning qaysi birida tez-tez o‘zgarishlar
bo‘lib turadi? 
15.Tilning ichki tuzilishi haqida nimalarni bilasiz?
Tayanch so‘z va birikmalar: 
Sinkretik hodisalar, til bilan tafakkur, aqliy bilish, hissiy 
bilish, mantiq sub’ekti, predikat, dixotomiya, virtual belgi, 
aktual belgi, aloqa quroli, his-sezgi, idrok, nutq tovushi (fon), 
morf, so‘z, gap, matn, dialektik birlik, oliy nerv, asab tizimi. 
Adabiyotlar: 
1. Uluqov 
N. 
Tilshunoslik 
nazariyasi. 
–Toshkent:
“Barkamol fayz media”, 2016. 190 b. 
2. Звегинцев В.А. История языкознания XIX-XX в
веков в очерках и извлечениях. Часть 1. –Москва, 1964.стр. 
88-89. 

---

70 
3. Марр Н.Я. Мышление и язык. –Ленинград, 1931, 
стр. 62. 
4. Ivanov 
P.I. 
Umumiy 
psixologiya. 
–Toshkent: 
O‘qituvchi, 1967 yil, 291 b. 
5. Vohidov M. Maktabgacha tarbiya psixalogiyasi. –
Toshkent: O‘qituvchi, 1970 yil, 175 b. 
6. Дў Соссюр, Фердинанд Умумий тилшунослик 
курси. Француз тилидан Ибодулла Мирзаев таржимаси. –
Тошкент, 2019. 308 б.