To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Tilinmagan yog‘och 
- butoqlari kesilgan, po‘stlog‘i shilingan holda 
qurilishda buyum va konstruksiya sifatida ishlatiladi.
214

---

X a r i
- ignabargli va bargli daraxtlardan, diametri 14 sm. dan kam 
bo‘lmagan, uzunligi 4-6,5 m. yog‘ochdir. Xari 3 navga boMinadi: birinchi 
navga yuqori sifatli, ikkinchi navga ba’zi bir nuqsonli va uchinchi navga 
ozginamiqdord^ turli nuqsonli bo‘Igan(chirimagan)xarilar kiradi. Birinchi 
navli xarilar yogjoch konstruksiyalar (to‘sin, ferma, sarrov, qoziq), ikkinchi 
navli xarilar to‘sJ?flar, xovonlar va duradgorlik buyumlari, uchinchi navli 
xarilar esa ikkinchi darajali ahamiyatga ega bo‘Igan konstruksiyalar 
tayyorlashda ishlatiladi.
Xoda 
- uchining diametri 8-11 sm, xodacha uchining diametri 3-7 
sm., uzunligi 3-9 m. bo‘ladi. Xoda va xodachalar sinchli uylami qurishda, 
qismlar tayyorlashda ishlatiladi.
T ilingan yog‘och 
- xarilar b o ‘ylam a arralab tayyorlanadi. Ular 
ko‘ndalang kesim yuzasiga ko‘ra plastina, chorak g'ola, pushtaxta, taxta, 
brus va bruscha turlariga bo‘linadi. Xarini bo‘ylamasiga ikkiga bo‘lib, 
plastina, to ‘rtta teng bo‘laklanib chorak g ‘o ‘la olinadi. Xarini brus va 
taxtalarga tilishdan qolgan eng chetki taxtalari pushtaxta deyiladi. Eni 
qalinligidan ikki baravar katta bo‘Igan yog‘och - taxta, eni ikki qalinlikdan 
oshmaydigan taxta esa bruscha deyiladi. Taxta qalinligi 13-100 mm., eni 
80-250 mm. Taxta ignabargli daraxtdan 6.5 m. иж-Ья hargli daraxtdan 
5,5 m. gacha, 0,25 m. qadam bilan bo‘lishi mumkin. Taxta yon chetlari 
arralangan (to‘g‘ri qirrali) va yon chetlari arralanmagan turlarga bo‘Iinadi 
(13.9-rasm).
Xari to ‘rt tomonidan arralansa, brus hosil bo‘ladi. Bruslarning 
k o ‘ndalang kesim yuzasi o ‘lchami 110x110 mm.dan 220*260 mm. 
gacha. Brus qavatlararo to‘sinlar, yog‘och konstruksiyalar tayyor- lashda 
ishlatiladi. Bruschalar esa yog‘och konstruksiyalari elementlari va 
duradgorlik buyumlari olishda ishlatiladi. (13.10-rasm)
Randalangan yog‘och taxta va bruslar shpuntlangan va duradgorlik 
buyumlar, plintuslar, galtel tayyorlashda ishlatiladi. Eshik va deraza, 
asosan, qarag‘aydan tayyorlanadi. Yog‘och pardevorlari bevosita bino 
ichida yig‘iladi, plintus va kamizlar yordamida mahkamlanadi. Shchitli 
eshiklar ichki qatlami reykalardan yig‘iladi, ikki tomoniga bir yoki ikki 
qatlam qattiqyog‘ochlardan layyorlangan shponyopishtiriladi. Duradgorlik 
plitalari uzunligi 2500 mm. gacha, eni va qalinligi 30 mm. bo‘ladi.