To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

->2\

---

14. l-jadval
Bazi issiqlik izolyatsiyalovchi materiallarning issiqlik 
o ‘tkazuvchanlik koeffitsiyenti.
Material
Quruq xolatidagi 
zichligi (кг / м3)
issiqlik o ‘tkazuvchan- 
lik фактор-К -Вт / 
(м *S)
EPS-penopolistirolli
<20
0.037
MW-mineral paxta
100-180
0,042
MW-shisha mineral paxta
15-100
0,040
XPS-polistirolli panel
25-40
0,037
ICB- yog‘och qipiqli plitadan 
tayyorlangan panel
90-140
0,045
PIR- poliuretanli qattiq ko‘pik
20-50
0,040
14.2-jadval
Bazi issiqlik izolyatsiyalovchi materiallarning issiqlik 
o ‘tkazuvchanlik koeffitsiyenti.
Material
Quruq xolatidagi zich­
ligi 
p
(Kr 
/ m 3)
issiqliko‘tkazuvchan- 
lik фактор-А.-Вт / (м
°C )
Alyuminiy
2,700
230
PoMat
7,800
50
Granit
2,500-2,700
3.5
Yumshoq oxaktosh
1,600-1,790
1.1
Керамический
материал
2,200-2,400
1,04
<1,000
0.34
Oddiy beton
2,300-2,600
2,0
Suvoq
1,000-1,300
0,57
Ligthweigth yog‘och
200-435
0,13
Shisha
2200
1.4
Fizik-mexanik xossalar
IIM siqilishdagi mustahkamligi materialning yuk ta’sirida 10 foiz 
deformatsiyalanishi qalinligi 10 foiz o‘zgarishi bilan aniqlanadi. Siqiluv- 
chanlik jihatidan buyumlar quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
222

---

- yumshoq M-deformatsiyalanish 30 foizdan yuqori;
- yarimbikr PJ-deformatsiyalanish 6- 30 foiz;
- bikr J-deformatsiyalanish ko‘pi bilan 6 foiz.
Siqiluvchanlik 0,002 MPa solishtirma yuk ta’sirida siqilishdan hosil 
bo‘lgan deform^tsiya bilan izohlanadi.
IIM siqilishdagi m ustahkam lik chegarasi 0,2-2,5 MPa. Tolali 
materiallar (plitalar, qobiqlar, segmentlar) egilishdagi mustahkamlik 
chegarasi bilan belgilanadi. Noorganik m ateriallarning egilishdagi 
mustahkamligi 0,15-0,5 MPa, yog‘och tolali pressmateriallarniki 0,4-2 
MPa. Mineral va shisha tolali paxta, asbest karton va sh.k.lar egiluvchan 
IIM cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi bilan xarakterlanadi. IIM suv 
shimuvchanligi katta oraliqda o ‘zgaradi. 0 ‘ta yengil penoplastlarning suv 
shimuvchanligi xususiy massasiga nisbatan 20-40 marta katta bo‘ladi.
IIM yonuvchanligi 800-850°S 20 minut ushlab turib aniqlanadi. Har 
bir material uchun ishlatish ruxsat etilgan harorat boMib, yuqori haroratda 
buyumlarning fizik-mexanik xossalari o ‘zgaradi. Mineral bogMovchilar 
asosidagi IIM kuchsiz kislotalar, ishqorlar, tuz eritmalari va biologik 
muhitlarga chidamli bo‘ladi. Material kuchli kislota va ishqorlar ta’sirida 
boMishi ehtimoliga qarab polimer bogMovchilarning turi tanlanadi. 
Masalan, rangli metallurgiya sexlarida furan, epoksid, fenol-formaldegid 
polimerlari asosidagi IIM ishlatiladi. Organik bogMovchilar (yelimlar, 
kraxmal, karboksilmetilselluloza) va toMdirgichlar (yog‘och, kanop) 
asosidagi IIM biologik muhitlar ta’siriga chidamli boMishi kerak.
Issiqlik izolyatsiyasi materiallariga qo‘yiladigan taiablanm exanik 
mustahkamlik;biologik turg‘unlik;kimyoviy turg‘unlik;quruq boMishi.