To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

244

---

14.8.2. Tovush izolyatsiyasi materiallari
Tovush izolyatsiyasi yoki qistirm a m ateriallar ko‘p qatlamli 
qavatlararo plitalarni va pardevorlarni zarbdan hosil boMadigan shovqindan 
izolyatsiyalash va havodagi shovqinni qisman yuttirish uchun ishlatiladi. 
Tovush izolyatsiyasi me’yorlari ko‘rsatkichi to‘siq konstruksiyaning havo 
shovqini izolyatsiyasi indeksi bilan belgilanadi va «Qurilish me’yorlari va 
qoidalarida» berilgan grafiklar yoki jadvallardan foydalanib aniqlanadi. 
Buyum va konstruksiyaning tovush izolyatsiyasi xususiyati ularning 
strukturasi, oMchamlari, massasi, bikrligi, materialning ichki qarshiligi, 
asosga suyanish usuli va boshqa omillarga bog‘liq bo‘ladi.
Tovush izolyatsiyasi buyumlari strukturasiga ko‘ra akustik bir jinsli 
va ko‘p qatlamli bo‘ladi. Bir jinsli tovush izolyatsiyalovchilarga xususiy 
tebranma harakati bir butun bo‘lgan buyumlar kiradi. Ko‘p qatlamli tovush 
izolyatsiyasilovchilarga(havo qatlamlilari ham) turli materiallardan tashkil 
topgan ko‘p jinsli buyumlar kiradi va tovush izolyatsiyasi xususiyati 
o ‘zgacha bo‘ladi.
Akustik bir jinsli buyumlaming tovushni izolyatsiyalash xususiyati 
bilan massasi orasidagi bog‘lanish o ‘nli logarifm chizig‘i bo‘yicha 
o ‘zgaradi; bu xususiyatini oshirish uchun m assasini ko‘paytirish 
kerak. Tovush izolyatsiyasi xususiyatini oshirish uchun ko‘p qatlamli 
strukturalarni ishlatish maqsadga muvofiq.
K o ‘p qatlamli - orasida havo qatlami bo‘lgan buyumlar samarali 
tovush izolyatsiyasi materiallari sanaladi. Bu holatda havoning dinamik
14.22-rasm .A kustik gips plitalasi

---

elastiklik modulining (0,14 MPa) qattiq materiallarga nisbatan juda 
kichikligi muhim ahamiyatga ega.
Kvartiralararo devorlar hamda suriluvchi qavatlararo plitalartutashgan 
joy konstruksiyasi akustik bir jinssiz boMadi (14.23-rasm).