Тоҳир Маликов

2.3.1-chizma. Moliyaviy rezervlarni shakllantirish 
darajalari va omillari 
 
XYuS moliyaviy barqarorligining ichki rezervlari, asosan, ishlab 
chiqarish, tashkiliy va innovatsion-investitsion omillari bilan bog‘liq 
bo‘ladi. 
Moliyaviy barqarorlikning tashqi rezervlari esa bozor konyunk-
turasi, XYuSning marketing va baho strategiyasi, soliqqa tortishni opti-
mallashtirish, hisob-kitoblarning samarali tizimini tashkil etish, bank 
kreditlari va kreditorlik qarzlari ko‘rinishidagi qarz mablag‘larini jalb 
qilishdan foydalanish va h.k.lar bilan bog‘liq. Bir vaqtning o‘zida 
XYuSga tushumlarning o‘z vaqtida tushishiga, debitorlik qarzlarining 
Moliyaviy rezervlarni shakllantirish omillari 
1. Xodimlarning malakasi 
2. Ichki omillar: 
– ishlab chiqarish: 
– tashkiliy; 
– ta’minot; 
– investitsion 
3. Tashqi omillar: 
– bozor konyunkturasi; 
– baho; 
– marketing;
– informatsion 
4. Moliyaviy oqimlar 
Tashkiliy-hisob-
kitobli 
Xarajatli 
moliyalashtirish 
Soliqli 
5. Kapitalning tarkibiy tuzilishini 
optimallashtirish (oqilonalashtirish) 
Dividend 
siyosati 
Rag
‘
batlantirish 
siyosati 
Investitsion siyosat 

---

32 
kamayishiga erishish, kreditorlik qarzlaridan kapitalning manbai sifatida 
faol foydalanish ham kerak. 
Moliyaviy rezervlarni izlab topish va ularni amalga oshirishning 
asosiy yo‘nalishlari orasida XYuSning mol-mulkidan yanada samara-
liroq foydalanishni alohida ajratib ko‘rsatish maqsadga muvofiq. Bu 
yerda asosiy ko‘rsatkich aktivlarning rentabelligi sanalib, uni quyida-
gicha hisoblash mumkin: 
 
R
а
 = (F
с