Tojikiston respublikasining geografik o’rni, tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari

Janubiy Tojikiston. U shimoldan Hisor, sharqdan Xazratishoh, g`arbdan Bobotog` tizmalari, janubdan esa Panj va Amudaryolar bilan tutashgan. Maydoni 36 ming kv km. aholisi 2,2 mln. kishi.
Janubiy Tojikistonning tabiati uning geografik o`rni bilan bog`langan holatda rang-barangdir. U Hisor-Oloy va Hindikush tog`lari o`rtasidagi qator tog`g`tizmalari va daryo vodiylaridan iborat. Iqlimi nisbatan iliq, shimoldan keladigan sovuq havo massalarini eng baland tog`lar to`sadi. Yog`in-sochin turlicha miqdorda: Turkiston tog`larida 400- 450 mm, Hisor va Darvoz tog`larida 400-700 mm atrofida tushadi.
Rayon daryolarga va suv resursiga juda boy. Yirik daryolari: Panj, Kofirnihon va Baxshning energetik quvvati 17,2 mln kvt. Rayonning tog`-kon sanoatini rivojlantirish imkoniyatlari ham katta. Metallik ruda konlari, tabiiy gaz, dolomit, har xil qurilish materiallari, osh tuzi ko`p. Janubiy Tojikistonda shifobaxsh issiq suvlar ko`p topilgan va aholi salomatlgi yo`lida keng foydalanilmoqda. Rayon shifobaxsh o`simliklarga ham boy. Pista va bodomzorlar, yong`oq, shipovnik va boyarishnik archazorlar doim yashil o`rmon o`tloqzorlar ko`zni qamashtiradi. Hukumat tezkor er islohotlari dasturini e'lon qilgan bo'lsa-da, Sovet davrida ko'plab sovxozlar 2006 yilda ham mavjud bo'lib, davlat xususiylashtirilgan fermer xo'jaliklarida ishlab chiqarish va yig'im-terim ustidan nazoratni saqlab qoldi. Xususiylashtirish paxta fermer xo'jaliklari ayniqsa sust edi va paxtakorlarning hal qilinmagan qarzlari 2006 yilda hamon muammo bo'lib qolmoqda. 2000 yillarning boshlarida asosiy ekinlar paxta (2004 yilda ekin maydonlarining uchdan bir qismini egallagan, ammo shu kundan keyin kamaygan) edi, yormalar (asosan bug'doy), kartoshka, sabzavotlar (asosan piyoz va pomidor), mevalar va guruch. Paxta ham qishloq xo'jaligi sohasiga, ham milliy iqtisodiyotga muhim hissa qo'shadi. Paxta qishloq xo'jaligi mahsulotining 60 foizini tashkil etadi, qishloq aholisining 75 foizini qo'llab-quvvatlaydi va sug'oriladigan ekin maydonlarining 45 foizidan foydalanadi.^[20] Qishloq xo'jaligi uchun foydalaniladigan 8800 kvadrat kilometr erning 80% dan ortig'i bog'liq sug'orish.
Tojikiston 2018 yilda ishlab chiqarilgan:
964 ming tonna kartoshka;
778 ming tonna bug'doy;
680 ming tonna piyoz;
641 ming tonna tarvuz;
443 ming tonna pomidor;
356 ming tonna sabzi;
308 ming tonna sabzavot;
300 ming tonna paxta;
241 ming tonna uzum;
238 ming tonna olma;
237 ming tonna makkajo'xori;
211 ming tonna bodring;
116 ming tonna karam;
108 ming tonna arpa;
90 ming tonna guruch;
Kabi boshqa qishloq xo'jaligi mahsulotlarini kichik ishlab chiqarishlaridan tashqari O'rik (31 ming tonna).