Topshiriq. №92. Maqsad; “So’z labirinti” metodikasi yordamida tafakkur jarayonlarini labil-rigidligini aniqlash

TOPSHIRIQ. № 108.
Yo’naltirilgan assotsiativ eksperement mashg’ulot²⁰.
Yo’naltirilgan assotsiativ (lot.associaio-bog’liqlk²¹) eksperement erkin assotsiativ ekepermentni turli ko’rinishlardan sinaluvchi so’z sitimullarga (lot.stimulus-qo’zg’ovhi²²) xayoliga birinchi kelgan so’zlar bilan emas eksperement ilib boruvchini yo’riqnomasiga ko’ra javob berishi bilan farq qiladi. Shunday qilib sinaluvchini assotsiativ reaksiyalari malum bir o’zan bo’yicha yo’naltiriladi. Bu esa sinaluvchilarni tafakkurni tadqiq qilishga ma’lum bir chegara qo’yishi mukin. Bu ularni ixtiyorida bo’lgan so’zlardan tanlab qilishadi. Sinaluvchiga yo’riqnomalar, yo’nalganligi va murakkabligi bo’yicha turlicha bo’lishi mumkin. Masalan: antonim yoki sinonim reaksiyalar tanlovi osonroq vazifa, tur yoki daraja munosabatlari prinsipi bo’yicha tanloviga qaraganda stimullar miqdori 30-40 ta so’zni tashkil etadi, instruksiyaga binoan so’zlar anglanilgan darajada tanlanadi. Masalan: sinonimlar yoki antonimlar bo’yicha.
Sinaluvchilarga yo’riqnoma: Taqdim etilgan so’z-stimulga unga ma’no jihatidan qarama-qarshi so’z yozing (antonim).
So’z-stimullar ro’yxati
1. G’azab 11. Kulgu 21. Ayol
2. Janob 12. Xujum 22. Baho
3. Ezma 13. Bo’ron 23. Topilma
4. Sharmanda 14. Zerikish 24. Umid
5. Ta’qib 15. Talofat 25. Ayoz
6. Qora 16. Cho’qqi 26. Ish
7. Sakramoq 17. Xira 27. Sog’liq
8. Chiroyli 18. Yaxshi ko’rmoq 28. Olmoq
9. Bug’doyzor 19. Quruqlik 29. Maqtov
10. Insonparvarlik 20. Madaniyat 30. Noverbal
Ekmerimental natijalarni baholash uchun jadval tayyorlandi. Unda adenvat reaksiyalar, noadekvat reaksiyalar va tahminan to’g’ri reaksiyalar, ya’ni semantik parafaziylar (para-yaqin, fazus-ma’no) reaksiyalar ko’rsatiladi.
Yo’naltirilgan assotsiativ eksperimental natijalar (2- jadval).
2- jadval