Topshiriq. №92. Maqsad; “So’z labirinti” metodikasi yordamida tafakkur jarayonlarini labil-rigidligini aniqlash

TOPSHIRIQ. № 109.
Bog’liqlik assotsiativ testi
ASSOTSIATIV TEST²⁴.
Zanjirli assotsiatsiya deganda boshqarib bo’lmaydigan spontan keladigan sub’ektni ong va ong osti faoliyatining tarkibidagi pasti tiklash jarayoni tushuniladi (ong osti oqimi). Ushbu metod psixoanaliz mutahhasislari foydalanadilar. Individual suhbat paytida bo’shashgan holatda oz’-o’zini nazorat qilmay yoki nazoratni sust darajasi holatida hayoliga kelgan narsani gapirish, “gapirib bo’lish” aytiladi. Keyinchalik, bu nutqiy material anglanmagan havotirlik, fobiya (gr.phobos-qo’rqinch²⁵) intilishlarini aniqlash va ularni ongli darajaga, verbalizatsiyaga chiqarish amalga oshiriladi. Yanada qulaylik uchun va natijalarni sinaluvchini oshirish uchun sinaluvchilar malum vaqt oralig’ida hayolga kelmagan alohida so’zlarni aytish taklif qilinadi.
Natijada alohida so’zlardan iborat bo’lgan assotsiativ raeksiyalar zanjiri hosil bo’ladi. Bu so’zlar sinaluvchilarni hohishlaridan qatiy nazar ma’lum semantic guruh yoku semantic ularga birlashtirilidi. Semantik uyalar kattaligi va miqdori turiga bo’linishi mumkin, bu esa individual xususiyatlarini belgilaydi. Bitta uyada bitta so’zlar bir nechtaga, hattoki zanjirni barcha so’zlari bo’lishi mumkin. Masalan: nutqdagi zanjirda “quvnoq, ovoz, chiroyli, metal, oltin, kumush, yaltiroq, bahor, gullar, “uchta semantic har birida 3-4 ta so’zdan iborat ular ajratiladi. Bu uyalar umrning mazmuniga muvofiq yanada sterik umumiy kategoriya nomga birlashtiriladi. Bu misolda “ chiroyli ashula”, “yaltiroq metal”, “gullagan bahor” nomlari bo’lishi mumkin. Semantik uyalarni nomlanishi va kengligiga qaraganda ushbu sinaluvchi ortiqcha bezovtalik va havotirlanishni his qilmaydi, shu sababli psixoanaliztik oddiy suhbat bilan kifoyalanadi. Agarda uylar o’lchovi yiriklashsa- 10-15 so’z, nomlari esa nohush emotsional voqealarni aks ettirsa, masalan: qo’rquv, betoblik holati, unda psixoanalitik vazifasigakoffitsenti bunday og’ir holatdan chiqarish bo’yicha konstruktiv choralarni ishlab chiqish kiradi. Zanjirli assotsiativ eksperimentni o’rganish tartibi. Sinaluvchi qulay holatni egallab eksperimentator ko’rsatmasi bilan vazifani bajarishi tushadi.
Yo’riqnoma: “Bir daqiqa ichida hayolingizga kelgan har qaysi so’zni yozib oling. Ko’zingizni oldidagi predmetlarni aytmang va oldin anglang so’zlar qatorini aytmang. Boshladik!
Olingan natijalarni solishtirish uchun eksperimentni bir necha bor takrorlash tavsiya etiladi.