Тортув электор моторлар температурасини автоматик ростлаш

3.2. Elektr mashinalarida izolyasiyaning roli va klassifikatsiyasi.
Elektr mashinalari ishlash jarayonida uning ba’zi qisimlarining qizishidan elektr energiyasi isrof bo‘ladi. Bu issiqlik asosan mis chulg‘amlarda, yakor va kutbning pulat uzagida va yakor podshipniklarida ajralib chiqadi. Bu qisimlarning qizish tempiraturasi kup hollarda ularning xizmat davomiyligi bilan aniqlanadi. Ko‘p davomiylik (yilda) izolyasiyasining A sinfidagi tempiraturaga asosan, Montzinger tenglamasi buyicha quyidagicha yoziladi

Bundan ko‘rinadiki izolyasiyaning ruxsat etilgan tempiraturasi 8⁰ S ga oshganda uning xizmat davomiyligi taxminan 2 marta kamayadi. Bu bog‘liqni V va N sinflari izolyasiyadagilar uchun ham ta’luklidir. Izolyasion materiallarining asosiy ishdan chiqish sabablari ishchi tempiratura ta’sirida va izolyasiyaning mexanik xususiyatlarining yomonlashib borishida ularning issiqlikdan eskirishi hisoblanadi .
Izolyasiyaning issiklikdan eskirishi ularning ba’zi komponentlarining polimerlanishi, qurib qolishi, kuchishi ularda kichkina teshiklar va uzilishlarni yuzaga keltiradi.
Izolyasiyaning eskirish intensivligiga ishchi tempiraturaning qiymati va davomiyligi, tempiratura uzgarishining chegarasi va chastotasi, elektr maydoning kuchlanganligi, namlik, mexanik va kimyoviy va boshqa ta’sirlar sezilarli darajada ta’sir kursatadi.
Izolyasiya tarkibida kiruvchi komponentlar tarkibining issiqlikka chidamligi uning sinfini aniqlaydi, u quyidagi xarflar bilan belgilanadi A, V, E, F va N. Bundan A sinfidagi izolyasiyalar tortuv elektr motorlar uchun foydalanilmaydi, chunki ularning issiqlikka chidamligi past hisoblanadi. Asosan tortuv EM lari uchun V, F va N sinfidagi izolyasiya keng qo‘llaniladi.
Tortuv elektr motorlarini qizishini hisoblash uchun bir jinsli qattiq jismning qizish nazariyasiga asoslangan usullar keng qo‘llaniladi Buning uchun mashinaning barcha qismi bir jinsli deb qabul qilinadi, uning barcha nuqtalari bir hil tempiraturaga ega bo‘ladi va har bir yuza birligida bir va yana shu miqdorda issiqliq xisoblanadi. Binobarin, bir jinsli jism chekiz qatta issiqlik utkazuvganlikka ega bo‘ladi. Isish jarayoni to‘g‘risida so‘z yuritishdan oldin issiqlikning ba’zi texnik terminlarini qarab chiqamiz.
Jismning umumiy issiqlik sig‘imi -S= s.m –jismini 1⁰S isitish uchun zarur bo‘lgan issiqlik mikdori. S ning qiymati jismning massasi m, kg va uning solishtirma issiqlik sig‘imi s,Vt*s/(⁰S*kg) larga bog‘liq
Jisimning umumiy issiqlik o‘zatishi. .Jisim va tashqi muxit tempiraturasi orasidagi farq 1⁰S bo‘lganda, birlik vaqt davomida
izolyasiyaning eskirishi uning qizishi absolyut tempiraturasi bilan aniqlanadi. Mashinaning qizigan qisimlaridan uzatish uning yuzasidagi va atorf tempiraturasining farqiga bog‘liq bo‘ladi. SHunga asosan mashina qisimlarining qizish tempiraturasi bir hil sharoitda sovutuvchi havo tempiraturasiga bog‘liq. Jadval №1