Toshboyeva sh. K

bu erda: -orientatsion qutblanuvchanlik koeffitsienti; qolgan qutblanuvchanlik koeffitsientlari ochiq holda yozilmagan: α_el va α_at; N_A- Avogadro soni; V- molyar hajm; k – Boltsman doimiysi (N_A/R). Qutblanuvchanlik sm³ da ifodalanadi, shuning uchun (2) tenglamaning o’ng tarafiga 1 sm dagi hamma dipol momentlarining summasi sifatida qarash mumkin ( bundan keyin vektor belgisini tushirib qoldiramiz).

R ni hisoblash murakkab bo’lib, quyidagicha topilgan:

(3)

Bu erda nisbiy dielektrik singdiruvchanlik; M – molekulyar massa, g; ρ- moddaning zichligi, g/sm³; V=M/p- molyar hajm.

Nisbiy dielektrik singdiruvchanligi bo’lgan muhitda q₁ va q₂ zaryadlar orasidagi o’zaro kulon ta’sirining energiyasi A q -ga teng ( bo’shliqning dielektrik singdiruvchanligi; bo’shliqda ) Zaryadlarning dielektrikdagi tortilish energiyasi bo’shliqqa nisbatan necha marta kamayishini ning qiymati ko’rsatadi. Bu energiyaning kamayishi dielektrikning qutblanuvchanlik darajasini oshiradi (Dielektriklar metallar va yarim o’tkazgichlar kabi erkin harakatlanuvchi zaryadlar tutmaydi, ularda maydon ta’sirida faqatgina zaryadlarning siljishi sodir bo’lishi mumkin xolos).

(3) tenglama zaryadsizlangan gazlarga aniq va kam qutbli yoki qutbsiz suyuqliklarga taxminiy qo’llaniladi. Dielektrik singdiruvchanligi yuqori bo’lgan suyuqliklarga bu tenglamani qo’llab bo’lmaydi, chunki u yaqin turgan molekulalarning o’zaro ta’sir energiyalarini hisobga olmaydi.