Toshkent – 2023 Mavzu 1«Menejment va marketing asoslari» fanining predmeti, mohiyati, uning maqsadi va vazifalari hamda metodi

Ma’naviy (semantik) to`siq uzatila¸tgan axborotni kodlashtirishda qo`llanilgan belgi (simvol)larning axborotni qabul qiluvchilar didlariga (ularning lavozimlari, mavq?ylari, mintalitet, milliy urf-odatlari nuqtai nazardan) mos tushmaganligida namo¸n bo`ladi.
Simvol (belgi)lardan tashqari axborotlar bilan almashuv cho¨ida no verbal, ya’ni o¨zaki ¸ki so`zda emas, balki imo-ishoralar, masalan, chehra, sovlat, vajohat, gapirish mahalida tovushning o`zgarib turishi kabilar ham bajaruvchiga aytiladigan so`z mohiyatini tubdan o`zgartirilgan holda etkazilishiga sabab bo`lishi mumkin. Ruhshunoslarning fikricha, so`z bilan aytiladigan axborotning 90 foizigacha qismi so`z orqali emas, balki no verbal yo`l bilan qabul qilinar ekan.
Filtirlash - axborotning iste’molchiga tez etkazaborishi va uni ixchamlashtirish, noxush “ma’lumotlar” dan tozalash maqsadida a?birot soddalashtiriladi, qayta ishlanadi, tegishli jamlar chiqariladi. Bundan tashqari quyi bo`¨indagi rahbarlar, o`zlari hohlamagan, ammo yuqori bo`¨indagi rahbarlar bilishi shart bo`lmagan axborotlarni yubormaydilar. Shu tariqa axborotlar filtirlanadi.
Aloqa kapitallarining haddan tashqari ko`payib ketishi ham kommunikatsion jara¸nga salbiy ta’sir ko`rsatadi. Bunday muammo axborotlarni qayta ishlash va ularni uzatish vositalarning etishmovchiligi ¸ki ularning no mukammalligi oqibatida sodir bo`ladi.
No ma’qul tashkiliy struktura ham kommunikatsion jara¸nda muammo tu¨diruvchi omillardan biri hisoblanadi. ¡anchalik boshqaruv bo`¨inlari ko`p bo`lib, funktsiyalar, vazifalar va vakolatlar bir-birini ko`p takrorlasa, shunchalik axborotning manzilga etib borishi sekinlashadi. Natijada shu davr ichida har bir bo`¨inda o`ziga maqbul bo`lgan “tuzatishlar” kiritiladi. Bu jara¸nda bo`limlar va bo`¨inlarda sodir bo`ladigan ixtiloflar axborotlar almashuviga va qarorlarni qabul qilishga jiddiy to`siqlarni yaratadi.
Axborotni uzatish va qabul qilish ko`p jihatdan samarali quloq solish san’atiga ega bo`lish darajasiga bo¨liq. Amerikalik olim professor Kit Devis samarali quloq solish san’atining 10 qoidasini keltiradi. ¡oidalarni navbatma-navbat o`qib, bir zum o`zingizni xoli tuting. Yuzma-yuz gaplasha¸tgan aniq kishini ko`z oldingizga keltiring va o`qigan qoidalarga ne cho¨lik rioya qilganingizga baho bering.
Samarali quloq solishning 10 qoidasi

So`zlashdan to`xtang	Gapira turib quloq solish mumkin emas. Har bir kishiga shivirla ammo hech kimga ovoza qilma” degan naql bor.
So`zlovchiga o`zini erkin tutishga ¸rdamlashing	Gapiruvchi kishiga o`zini erkin tutishi uchun sharoit yarating. Ko`pincha buni hal qiluvchi muhitni yaratuvchi deb atashadi.
£zingizni so`zlovchiga qul?q sola¸tganingizni ko`rsating	£zingizni manfaatdor ekanligingizni ko`rsating va shunga mos ravishda harakat qiling. So`zlashuv jara¸nida gazeta, jurnal o`qimang. Eshitaturib unga rad qilish bahonalarini izlamasdan, balki uni tushinishga harakat qiling.