Toshkent – 2023 Mavzu 1«Menejment va marketing asoslari» fanining predmeti, mohiyati, uning maqsadi va vazifalari hamda metodi

1.Xizmat-axborot hujj-atlari: xatlar telegrammalar ma’lumotlar aktlar 2.Farmoish hujjatlari: buyruqlar qo`llanmalar qarorlar tsirkulyarlar 3.Shaxsiy tarkibga oid hujjatlar: xodimlar ucheti guvohnomalar tavsiyanomalar xizmat safari qo¨ozlari Umumiy ma’muriy xujjatlarda tashkiliy jarayonlar aks ettiriladi.
*Maxsus hujjatlar. Bu hujjatlarda funktsional xizmatlar faoliyati aks ettiriladi. Jumladan: fan-texnika texnologiya iqtisodiyot hisob-kitob moliyaga oid yuridik reja statistikaga oid hujjatlar
Konfidi-ialligiga qarab	*Oshkor hujjatlar, ya’ni hamma o`qiydigan va bosib chiqarishga ruxsat etilgan hujjatlar. Oshkor qilish ta’qiqlangan hujjatlar	*Yopiq hujjatlar, (maxfiy, mutloqo maxfiy) Bularni ruxsatnomasi bo`lgan kishilargina o`qiy oladi. Bosishga ruxsat etilmaydi.
Bajarili-shiga qarab	*¡o`lda yozilgan hujjatlar, ya’ni qo`lda siyoh yoki qalamda yozilgan hujjatlar.	*Bosma qilingan, ya’ni mashinka yoki kompyuterda terilgan hujjatlar.

Demak, Xujjatlar ikki guruhga ajratilar ekan. Birinchi guruhga korxonalarning farmoyish berish va ijro etish jarayonida tuziladigan xujjatlari kiradi. Bul?r oashkiliy farmoyishli xujjatlashtirish bo`lib, unga tashkiliy xujjatlar (nizom, qoida, qo`llanma) farmoyishlar (qaror- bo`yruq, echimlar), ma’lumot-axborotlar (xat, akt, hisobot va hokazo) kiradi.
Ikkinchi guruhdagi xujjatlar boshqarishning har bir maxsus funktsiyasiga xos xujjatlar (moliya, buxgalteriya xujjatlari va hokazo), shuningdek, transport, aloqa, statistika, yurisprudentsiya xujjatlari va hokazodan iborat bo`ladi.
Ish yuritish xujjatlarni qayd qilish, ko`paytirish, xujjatlarni tahlil qilish, ma’lumotnoma axborot xizmati ko`rsatish, hujjatlarni saqlash, ijroni nazorat qilish, tashish, arxivga saqlashga tayyorlashdan iborat bo`ladi. Ish yuritishning asosini quyidagi tamoyillar tashkil qilmo¨i lozim:

• 
  korxonaning barcha bo`linmalarida xujjatlar qabul qilishning bir xil usullari, xujjat shakllari, ijroni nazorat qilish kabi usullar qo`llanilishi lozim;
  
• 
  korrespondentsiyalar bir joyda qabul qilib olinishi va qayd qilinishi lozim;
  
• 
  xujjatlar bir marta qayd qilinishi kerak, qayd qilish tizimi xujjatlarni ijro etishni nazorat qilish tizimi bilan o`zaro va bo¨langan bo`lishi kerak;
  
• 
  xujjatlar ijro etilishi bosqichlarida shunday saqlanish kerakki, toki zarur ma’lumotnomalarni tuzish uchun kerakli xujjatni tez topish mumkin bo`lsin;
  
• 
  xujjatlar tezkorlik bilan hamda eng oz mehnat saqlangan xolda doiraviy aylanishi lozim.
  

Hujjatni bayon qilish uslubi ravon, aniq va qisqa bo`lishi hamda ayni vaqtda mazmun to`la va tizimni aks ettirilishi lozim. Ishga oid yozuvlarni iloji boricha qisqartirilmaslik, balki qisqartma so`zlarning faqat qabul qilingan shakllaridan foylananish zarur.
Hujjatlarni bayon qilishning izchilligi, ya’ni uchta mantiqiy unsur:

0. 
   kirish;
   
1. 
   tahlil;
   
2. 
   xulosaning uy¨unlashtirilishi muhim ahamiyatga ega. Kirishda hujjat tuzish sababi ko`rsatiladi. Tahlilda masalalar bayonining mazmuni, isboti aks ettiriladi. Xulosada esa xujjatning asosiy mazmuni beriladi. Oddiy xujjatlarda, albatta bu uchta unsurning ham bo`lishi shart emas.
   

Davlat standartlarida bayon etilgan hujjatlarni tuzish qoidalari qo¨oz o`lchami (formati), rekvizitlar sostavi, xujjatlarda ularning tartibi va joylashtirish o`rni, xujjat blankalarini va rekvizitlarini rasmiylashtirish tartibi, akt, qaror, telegramma, bildirishnoma (raport), xat, buyruq, xizmat yuzasidan xat, qaror, farmoyish kabi hujjatlarni tuzish tartibi va uslubini ko`zda tutadi.
Hujjatlar bilan olib boriladigan butun ish bir qancha bosqichlardan iborat.