Тошкент-2021 3 Март 2021 10-қисм Тошкент март 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»
Download 3.06 Mb. Pdf ko'rish
|
10.Pedagogika yonalishi 2 qism
- Bu sahifa navigatsiya:
- Annotatsiya
|
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Matematika o‘qitish metodikasi TDPU Jumayev M 2008T 2. Matematik xossalar TDPU Jumayev M 2011 T 61 Март 2021 10-қисм Тошкент TA’LIM TIZIMINI SHAKLLANTIRISHDA KREATIVLIKNING AHAMIYATLI JIHATLARI Po‘latova E’tibor Obidovna Sam DU 1-kurs magistranti Telefon:+998973943606 Annotatsiya: Mazkur maqolada О‘zbekistonda ta’lim tizimining mazmun mohiyati, ta’lim jarayonida yoshlarni kreativ fikrlashga undaydigan omillar, kreativlik shaxsni shakllantirishdagi o‘rni to‘g‘risida bayon etilgan. Kalit so‘zlar: «XXI asr – intelluktual asr», Talant, Qobiliyat, Geniallik, Kreativlik, Inson taffakkurini, Axborotlashtirilgan asr, Shaxs, Ta’lim tizimi. Hozirgi davrda О‘zbekistonning ta’lim tizimi dunyo ta’lim tizimi makoniga kirib bormoqda. Bu esa о‘z navbatida juda muhim va mas’uliyatli vazifani yuqori malakali, raqobatbardosh, yuksak ma’naviyatga ega kadrlarni yetishtirishda davlat va jamiyat bir tan, bir jon bо‘lib amalga oshirishni talab etadi, shundagina kо‘zlangan ulug‘ maqsadga erishish mumkin bо‘ladi.Ta’limning davlat nazoratida bо‘lishi tabiiy xoldir. О‘zbekiston Konstitutsiyasida har bir fuqaro ta’lim olish xuquqiga ega deb belgilangan. Qabul qilingan davlat qonunlari oldingilaridan farqli ravishda xalq ta’limining Yangi qoidalari, tamoyillari, ular asosida ta’lim-tarbiyaning mazmuni, shakl va usullari bu sohada erishilgan ilg‘or tajribalar asosida ishlab chiqildi, davlat ta’lim standartlari yaratildi va ular asosida ta’lim jarayoni amalga oshirilmoqda. Hozirgi globallashuv va tezkor axborot tizimi davrida о‘quvchi yoshlarni, kreativlik fazilatlarini shakllantirish, ularni yangi-yangi tashabbuslar bilan chiqishi hamda tevarak-atrofda bо‘ladigan voqea-hodisalarga befarq bо‘lmasligi, ularga nisbatan odilona munosabatda bо‘lib, tо‘g‘ri xulosa chiqarishi orqali mustaqil fikrga ega bо‘lishga tayyorlash bugungi kunning muammosi bо‘lib kelmoqda. «XXI asr – intelluktual asr» ya’ni «Aql-zakovat asri» ning yuzaga kelishlarining barchasi, kishilik jamiyat taraqqiyotiga mos, unda yashovchi ilg‘or kreativ insonlar, ya’ni kreativ shaxs faoliyati natijasida yuzaga kelishining guvohi bо‘lamiz. Inson о‘zini qobiliyatlari orqali namoyon qiladi. Bu qobiliyatlar uning shaxsiy xususiyatlari bо‘lib, unga muayyan turdagi faoliyat bilan samarali shug‘ullanishga imkon beradi. Qobiliyatlar muayyan tabiiy iste’dodlar negizida vujudga keladi. Iste’dod – bu asab tizimining tug‘ma, anatomik-fiziologik xususiyatlari bо‘lib, qobiliyatlar rivojlanishining individual-tabiiy asosini tashkil etadi. Odatda qobiliyatning quyidagi turlari farqlanadi: intellektual (aqliy, fikrlashga oid), badiiy, tashkilotchilik, kommunikativ (muloqotga oid) va hokazo. Yuqori darajada rivojlangan turli qobiliyatlarning yig‘indisi iste’dodlilik deyiladi. Qobiliyat rivojlanishining muayyan darajalari bо‘lgan talant va geniallik haqida ham fikr yuritish mumkin. Talant – yetuk qobiliyatlar bо‘lib, bunda inson faoliyati mukammalligi, originalligi bilan ajralib turadi. Geniallik – qobiliyat va talant rivojining oliy darajasidir. Geniallik sifat jihatidan yangi, takrorlanmas ijod namunalarini yaratish, ijodning avval ma’lum bо‘lmagan yо‘llarini topish bilan bog‘liqdir 1 .Bugungi kunda ijodkorlik, yaratuvchanlik, yangilik yaratishga qaratilgan faoliyat kreativ faoliyat deb tushuniladi. Kreativlik sо‘zi (inglizcha “create” – yaratuvchanlik, ijodkorlik) sо‘zidan olingan bо‘lib, inson shaxsining ijodkorlikka bо‘lgan qobiliyati, ijodkorlik iste’dod darajasi, individning an’anaviylik yoki odat tusiga kirgan fikrlash sxemasidan uzoq bо‘lgan, prinsipial yangi g‘oyalarni yaratishga tayyorlikni xarakterlovchi, shuningdek, muammolarni о‘zgacha tarzda bartaraf etish, iqtidorning mustaqil faktori sifatida qabul qilingan ijodiy qobiliyatlaridir 2 . Amerikalik olim D. Veksler “Kreativlik fikrning shunday turiki, u shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bо‘lishini taqozo etadi va shablonli, zerikarli fikrlashdan farq qilib, narsa va hodisalar mohiyatidagi о‘ziga xoslik, noyoblik sifatlarini anglashga yordam beradi” 3 - deb ta’rif beradi. 1 Nishonova S. Sharq Uyg‘onish davri pedagogik fikr taraqqiyotida barkamol inson tarbiyasi. Ped. fan. dokt. diss.- T.: 1998.-B. 42. 2 Usmonboyeva M., Tо‘rayev A. Kreativ pedagogika. – Toshkent: TDPU, 2016. – B. 6. 3 Drapeau P. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and problem soving). – Alexandria – Virginia, USA: ASCD, 2014. – pp 16. |
