Toshkent-2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fakultet

Muammoli kreditlarni alohida ko'rib chiqish. Ko'pgina kompaniyalar biznes imkoniyatlarini muammolar olishda va bajarilmaydigan kreditlarda ko'rishadi. Ushbu kreditlarni moliya institutlaridan chegirma bilan sotib olish foydali ish bo'lishi mumkin. Kompaniyalar muntazam ravishda umumiy kredit qoldig'ining 1% dan 80% gacha to'laydi va qonuniy egasi (kreditor) bo'ladi. Ushbu chegirma kreditning yoshiga, aktiv kafolatlangan yoki ta'minlanmaganligiga, qarzdorning yoshiga, shaxsiy yoki tijorat qarz tasnifi va yashash joyiga bog'liq.
Ikkilamchi ipoteka kreditining pasayishi va 2007-2009 yillardagi tanazzul banklarning daftarida mavjud bo'lgan muammoli kreditlar sonining ko'payishiga olib keldi. Iste'molchilarga qarzlarini kechiktirishda yordam berish uchun bir nechta federal dasturlar qabul qilindi, ularning aksariyati ipotekaga qaratildi. Ushbu muammoli kreditlar ko'pincha mol-mulkni olib qo'yishga, qaytarib olishga yoki boshqa noqulay huquqiy harakatlarga olib keldi. Ipoteka kreditidan xalos bo'lishga tayyor bo'lgan ko'plab kredit investorlar bugun xursand bo'lmoqdalar, chunki ular ba'zan dollardagi tinlar uchun aktivlarga ega bo'lishgan.
Zamonaviy sharoitda o‘z aksionerlari, xodimlari, omonatchilari va kreditorlari manfaatini ta’minlash va bir vaqtning o‘zida davlat nazorat organlari tomonidan bank siyosatiga, shuningdek kredit va investitsion operatsiyalarni olib borishga nisbatan qo‘ygan talablarini bajarish vazifasi banklar uchun ma’lum qiyinchiliklarni tug‘diradi. So‘nggi yillarda bank tashkilotlari sonining ko‘payib borishi oqibatida ular mahalliy hamda jahon pul va kapital bozorlariga chiqishga majbur bo‘lishmoqda. Ko‘pgina holatlarda mahalliy bozordan jalb qilingan depozitlarning o‘sib borishi ham mijozlarning kredit mablag‘lari va yangi xizmatlarga bo‘lgan talabini to‘liq qondira olmayapti. Mablag‘larni jalb qilish uchun kapital va pul bozoriga chiqish bank hisobotlarining investorlar va aholi tomonidan chuqur o‘rganilishini talab etadi. Bu esa bank rahbariyatini qo‘yilgan maqsadlarga erishish yo‘lidagi ishlarini faollashtirishni taqozo qiladi.
Shuningdek, banklarning omonatchilari va qarzdorlari uchun raqobat kurashining kuchayib borishining guvohi bo‘lmoqdamiz. Kredit uyushmalari va kredit tashkilotlari banklarning an’anaviy bozori bo‘lgan kredit va depozitlar bozorida o‘z o‘rnini topish uchun harakat qilmoqdalar. Bankirlar doimiy ravishda kredit va depozitlar, kengayish va o‘sish rejalarini qayta ko‘rib chiqishga, yangi raqobatchilik muhitida daromadlilik va risk darajasini baholashga majburdirlar. Vaziyat banklar o‘rtasidagi bankrotlik holatlarining uchrab turishi bilan yanada og‘irlashgan. Bunday bankrotliklarning aksariyat qismi boshqaruvdagi xatoliklar, jinoyatchilik, iqtisodiy vaziyatning nobarqarorligi oqibatida kelib chiqqan. Bunday holat banklarni boshqarish masalasiga yangicha yondashish va noan’anaviy usullarni joriy etilishini taqozo qiladi.