Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

100
Odilqoriyev X.T. 
Davlat va huquq nazariyasi
tibdagi davlat. O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgan kunidan bosh-
lab hozirgi kunga qadar o‘zining mustaqil taraqqiyot yo‘lini tanlab oldi. Bu 
O‘zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A. Karimovning: «O‘zbekistonning o‘z 
istiqlol va taraqqiyot yo‘li» risolasida ham ko‘rsatib o‘tilgan. Bu risolada yosh, 
suveren davlat rivojlanishining besh tamoyili belgilab berilgan: – iqtisodning 
siyosatdan ustunligi, davlat – bosh islohotchi ekanligi, qonun ustuvorligi, is-
lohotlarning bosqichma-bosqich amalga oshirilishi va kuchli ijtimoiy siyosat 
yuritilishi. Unga ko‘ra, O‘zbekiston o‘z taraqqiyot yo‘lida umuminsoniy qadri-
yatlarni qayta tiklash, inson huquq va erkinliklari ustuvorligini tan olish aso-
sida xalqaro va milliy davlatchilik tajribalariga asoslanib, kelgusida demokratik 
huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etadi. 
1991-yilning 31-avgust kuni o‘zbek xalqining o‘z taqdirini o‘zi belgilash 
huquqi amalga oshdi – O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi e’lon 
qilindi. Respublika barcha ko‘pmillatli aholisining xohish-idorasi «O‘zbekiston 
Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari to‘g‘risida» gi konstitutsiyaviy 
qonunda mustahkamlandi hamda umumxalq referendumida o‘zining 
yakdil tasdig‘ini topdi. Mustaqillik qo‘lga kiritilishi bilan mamlakatda darhol 
demokratik huquqiy davlat asoslari vujudga keltirila boshladi. Respublikada ho-
kimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sudlov hokimiyatlariga bo‘linishi 
tamoyili amal qilmoqda. Ikki palatali parlamentning qaror topishi (2004-yil 
dekabr – 2005-yil yanvar) davlatchiligimiz taraqqiyotida yangi bosqichni bosh-
lab berdi. Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi va Senatining huquqiy asosini 
vujudga keltirish maqsadida «O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonun-
chilik palatasi to‘g‘risida», «O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati 
to‘g‘risida» hamda «O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga o‘zgartish 
va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida» konstitutsiyaviy qonunlar qabul qilindi. 
Bularning hammasi qonun chiqarish ishini yanada faol yo‘lga qo‘yishni taqozo 
etadi. Davlat boshqaruvining yangi tizimi shakllandi. Boshqaruvning prezi-
dentlik respublikasi shakli bu tizimning o‘zagi bo‘ldi. Joylardagi boshqaruv 
tizimida viloyatlar, tumanlar va shaharlarda hokimlik lavozimlari joriy etildi. 
Qonun ustuvorligini, qonun oldida barcha fuqarolarning tengligini ta’minlovchi 
sud hokimiyatini qayta tashkil etish va vakolatlarini yanada kengaytirish ish-
lari faol olib borilmoqda.
«Siyosiy rejim» barcha siyosiy institutlar, jumladan davlat, siyosiy par-
tiya, saylanadigan birlashmalar, ommaviy ijtimoiy tashkilot va boshqalarning 
amaldagi faoliyatini ifoda etadi. Siyosiy yoki davlat rejimlarini o‘rganish dav-
lat nazariyasi fanining vazifasidir. Davlat nazariyasida «davlat rejimi» tushun-
chasi muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu ibora davlat nazariyasida davlat 
faoliyatining usullarini, metodlarini tavsiflash uchun foydalaniladi. Bu esa, o‘z 

---