Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

yangi huquq sohalari paydo 
bo‘layotganligi davrning muhim tendensiyasidir. Jumladan, so‘nggi vaqt-
larda ekologiya huquqi, soliq huquqi, bojxona huquqi, tadbirkorlik huquqi, bank 
huquqi, korporativ huquq kabi qator yangi huquq sohalari «shakllantirilmoqda». 
Bunda ba’zan subyektivizm ustunlik qilib, har bir huquq sohasini ajratish va 
alohida rasmiylashtirishda zamindor mezon hisoblanmish 
«huquqiy tartibga 
solish predmeti» va «huquqiy tartibga solish usuli»ni «ajralib chiqayotgan» 
yangi huquq sohasiga tatbiqan aniqlashga yetarli e’tibor berilmayapti yoki te-
gishli nazariy malaka yetishmayapti.
Shuningdek, huquqshunosligimizda «huquq» bilan «qonun»ni bir-biridan 
farqlamaslik holatlari mavjud. Undan kelib chiqib ko‘pchilik tadqiqotchilar 
«huquq sohasi» va «qonunchilik sohasi» hodisalarini yetarlicha farqlamay-
dilar. Bu nazariy uquvsizlik oqibatida ba’zi olimlarimiz «huquqning kompleks 
sohasi» bor, deb da’vo qilmoqdalar. Аslida esa, kompleks sohalar faqat qonun-
chilikda mavjud bo‘lishi mumkin (masalan, transport qonunchiligi, kapital qu-
rilish qonunchiligi va boshqalar).
7. Taraqqiyotning hozirgi bosqichida davlat va huquq hodisala-
riga 
aksiologik yondashuv, ya’ni qadriyatlar tizimi mezonlari asosida 
baho berish alohida dolzarblik kasb etmoqda. Qadriyatli talqin tufayli davlat 
va huquqning yangi qirralarini, jamiyatni uyushtiruvchi, rivojlantiruvchi jihat-

---

524
Odilqoriyev X.T. 
Davlat va huquq nazariyasi
lari, bunyodkorlik salohiyati ochiladi. Shu yo‘nalishda izlanishlar olib borib, 
fuqarolik jamiyatiga mos huquqiy qadriyatlar tizimini shakllantirish, 
huquqning (qonunning) yuksak nufuzli ijtimoiy qadriyat ekanligini ilmiy jihat-
dan isbotlash, shuningdek davlat va huquqqa 
qadriyat tarzida yondashuvchi 
yuridik aksiologiya ilmiy yo‘nalishini rivojlantirish lozim. Huquqni (qonunni) 
o‘rganishning ma’naviy-axloqiy jihatlarini teran tahlil etish, aholi turli qatlamlari 
huquqiy madaniyatini yuksaltirishning sotsiologik negizlarini mustahkamlash 
yo‘llarini izlash, siyosiy faollik, siyosiy madaniyat bilan huquqiy madaniyatning 
o‘zaro nisbatini aniqlovchi tadqiqotlarni amalga oshirish ham muhimdir.
8. Horijiy mamlakatlar yurisprudensiyasida huquq hodisasining 
sotsiologik talqiniga katta e’tibor qaratib kelinayotganligi ma’lum. Аfsuski, 
mamlakatimiz yurisprudensiyasida