Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

327
XV bob.
 Huquq tizimi va qonunchilik tizimi.
Qonunchilikni tizimlashtirish
lat hayotining yo‘nalishlari va o‘z predmeti mavjudligi bilan izohlanadi, ammo 
yagona tartibga solish metodiga ega bo‘lmaydi;
to‘rtinchidan, huquq tizimi, uning tarmoqlari mazmuni bir turli bo‘ladi; 
qonunchilik tizimi va tarmoqlari esa, turli yo‘nalishdagi hamda xarakterdagi 
munosabatlarni tartibga soladi;
beshinchidan, huquq tizimining ichki tuzilishi qonunchilik tizimining 
ichki tuzilishi bilan aynan mos kelavermaydi. Qonunchilik tizimining vertikal 
tuzilishi davlat organlari iyerarxiyasini aks ettirsa, huquq tizimining vertikal 
tuzilishi – uning normalarga, institutlarga, sohalarga bo‘linishini aks etti-
radi;
oltinchidan, huquq tizimi obyektiv xususiyatga ega bo‘lsa, qonunchilik 
tizimi subyektiv omilga, ya’ni qonun chiqaruvchi organning xohish-irodasiga 
bog‘liq.
Shunday qilib, huquq tizimi bilan qonunchilik tizimi o‘rtasidagi nisbatni, 
munosabatni aniqlash ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga ega. Bu vazifaning 
muvaffaqiyatli hal etilishi huquq tizimi bilan qonunchilik tizimini bir-biriga 
yaqinlashtiradi, hayotda qo‘llanishiga samarali ta’sir ko‘rsatadi.
 
Ikki palatali parlament samarali va 
sermahsul faoliyat yuritgan sharoitda nor-
mativ-huquqiy hujjatlar hajmining keskin 
ko‘payishi tabiiy. Bunday vaziyatda qabul qi-
lingan yuzlab qonunchilik hujjatlari o‘rtasida 
muayyan ziddiyatlar va kolliziyalar bo‘lishi 
mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoev e’tibor qarat-
ganidek, «amaldagi qonunlarimizda bir-biriga zid o‘rinlar ham yo‘q emas»
1
. 
Ularni bartaraf etishda siyosiy partiyalar ham, deputatlar ham tashabbus bi-
lan chiqmayaptilar. Bunday ziddiyatlar va nomutanosibliklarni bartaraf etish 
hamda normativ-huquqiy hujjatlarning ichki barqarorligini ta’minlash maqsa-
dida ularni mantiqiy tizimlashtirish (sistemalashtirish) katta ahamiyat kasb 
etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Sena-
tining 2010-yil 27-yanvarda bo‘lib o‘tgan qo‘shma majlisidagi ma’ruzada 
ta’kidlaganidek, qabul qilinayotgan qonunlarning sifatini tubdan yaxshilash 
lozim, qolaversa, «Qonunlarning ko‘pchiligi amaldagi qonun hujjatlariga 
o‘zgartish, tuzatish va qo‘shimchalar kiritishga qaratilgan bo‘lib, kodifikatsi-
1 
Mirziyoyеv Sh. Pаrlаmеntimiz hаqiqiy dеmоkrаtiya mаktаbigа аylаnishi, islоhоtlаrning tаshаbbuskоri 
vа аsоsiy ijrоchisi bo‘lishi kеrаk. /Хаlq so‘zi, 2017-yil 13-iyul.