Toshkent arxitektura qurilish instituti surayyo Adilovna Qodirova Nigora Xusanboyevna Mirzaahmedova

 
 
 
 

---

31 
3.4. Yordamchi xonalar 
 
Jamoat binolarining yordamchi xonalari sirasiga quyidagilar kiradi: 
- xodimlar garderoblari; 
- xo‘jalik omborxonalari; 
- tozalash inventarlari saqlanadigan xonalar; 
- sanitariya bloklari; 
- dushxonalar; 
- ayollar uchun shaxsiy gigiena xonalari. 
Jamoat binolaridagi sanitariya bloklarini har bir qavatda, odamlar doim 
bo‘ladigan eng uzoq joylardan 75 metrdan ko‘p bo‘lmagan masofada joylashtirish 
lozim. Rejaviy elementlarning tik yo‘nalishlari sanitariya bo‘lmalari va 
dushxonalarning ergonomika me’yorlari bo‘yicha talab etilgan minimal 
o‘lchamlarini belgilab beradilar. Masalan, hojatxonaning minimal kengligi – 800-
850 mm, minimal chuqurligi – 1200 mm (eshigi tashqariga ochilganida), qo‘l 
yuvgichli tambur-shlyuz (jamoat binosi sanitariya bo‘lmasining majburiy elementi) 
minimal 
kengligi – 850 mm. 
Dush 
kabinasining 
kengligi – 900 mm, 
chuqurligi – 1650-1900 mm. Ishlovchilar orasida tayanch-harakatlanish apparati 
yaxshi ishlamaydigan nogironlar bo‘lsa ular uchun alohida kabinalar ko‘zda tutilishi 
lozim. Xodimlarning garderobxonalarida dushxonalar tashkil etilishi kerak. 
Binolarda tozalash inventarini saqlash, yuvish va quritish uchun issiq va sovuq 
ta’minoti tizimiga ulangan va odatda, hojatxonalarga tutash bo‘lgan xonalar ko‘zda 
tutilishi lozim. Bunday xonalarning maydonlari qavatning har 100 m
2
uchun 0,8 m
2
hisobidan, lekin 4 m
2
dan kam bo‘lmagan holda belgilanadi. Qavat maydoni 400 m
2
dan kam bo‘lsa, ikkita tutash qavat uchun bitta xona tashkil qilinishiga yo‘l qo‘yiladi. 
Sanoat korxonalarini loyihalashtirishda sog‘lomlashtirish va tibbiyot punktlari, 
ayollar uchun shaxsiy gigiena xonalari, hammomlar (saunalar), idoraviy me’yorlar 
bo‘yicha esa – ingolyatoriy, fotariy, qo‘l va oyoq vannalari uchun xonalar, 
shuningdek ish vaqtida dam olish va psixologik yukni kamaytirish uchun maxsus 
xonalar jamoat binolari uchun qabul qilingan me’yorlar bo‘yicha tashkil qilinishi 
kerak
Hammom-saunani loyihalashtirishda uning tarkibiga quyidagi xonalarni kiritish 
lozim: yechinish-kiyinish xonasi, quruq issiq kamerasi, dushxona, sanitariya bloki, 
sovuq suvli basseyn, uqalash xonasi, dam olish xonasi, boshqaruv pulti 

---

32 
joylashtirilgan xona. Quruq issiqli hammomlarni tashqi devorga tutash qilib birinchi 
yoki sokol qavatida, tashqariga mustaqil chiqish eshigi bilan joylashtirishga yo‘l 
qo‘yiladi. Ish vaqtida dam olish va psixologik yukni kamaytirish uchun maxsus 
xonalar, odatda, uy kiyim-boshi saqlanadigan garderob va sog‘lomlashtirish punkti 
yonida joylashtiriladi Dam olish va psixologik yukni kamaytirish xonalarida, agar 
zaruriy talab va asoslanishlar bo‘lsa, tonusni yaxshilaydigan turli ichimliklarni 
tayyorlash va iste’mol qilish uchun qurilmalar, shuningdek jismoniy tarbiya bilan 
shug‘ullanish uchun joylar ko‘zda tutilishi mumkin. Yerto‘la qavatlarida 
muhandislik xizmatlarining xonalari, omborxonalar, do‘konlar, radiouzel, 
kinofotolaboratoriyalar, ijaraga berish punkti, tir, sport zallari, kitob saqlanadigan va 
arxiv xonalarini joylashtirishga yo‘l qo‘yiladi. Bu kabi xonalarni tabiiy 
yoritilganliksiz loyihalashtirishga ruxsat beriladi. Undan tashqari, majlislar zali, 
ma’ruza auditoriyalari va kuluarlar, maishiy xizmat ko‘rsatish salonlari, sport va 
sport-tomosha zallari va avtoturargohlarni ham tabiiy yoritishsiz loyihalashtirish 
mumkin. Barcha jamoat binolari nogironlar va aholining kam harakatlanuvchi, shu 
jumladan aravachalarda harakatlanuvchi guruhlarining ehtiyojlarini hisobga olgan 
holda qurilishi zarur.
Maishiy xonalardagi qatorlarning o‘qlari orasidagi masofalar va o‘tish 
yo‘llarining kengligi quyidagi jadval bo‘yicha qabul qilish zarur [41]: 
Nomlanishi 
Ko‘rsatkich, m 
Rejadagi o‘lchamlari 
Kabinalar: 
yopiq dushxonalar 
1,8x0,9 (1,8x1,8) 
Ochiq va ikki tomonida kirish-chiqish yo‘llari dushxonalar, 
yarim dushlar 
0,9x0,9 (1,2x0,9) 
ayollarning shaxsiy gigienasi
1,8x1,2 (1,8x2,6) 
hojatxonalar 
1,2x0,8 (1,8x1,65) 
Garderobxonalardagi o‘tirish joylari 
0,3x0,8 (0,6x0,8) 
Ichimlik suv ta’minoti qurilmasi 
0,5x0,7 
Balandlik bo‘yicha o‘lchamlar 
Ajratuvchi pardevorlar: 
pardevorning yuqori qismigacha 
1,8 
poldan pardevorning pastki qismigacha 
0,2 
Garderobxonadagi ko‘cha va uy kiyim-boshi uchun shkaflar 
1,65 
Sanitariya asboblari o‘qlari o‘rtasidagi masofa 
Bir kishilik qo‘l yuvgichlar 
0,65 
Qo‘l va oyoq vannalari, pissuarlar 
0,7 

---

33 
Qatorlar orasidagi o‘tish yo‘llarining kengligi 
Yopiq dush kabinalari, guruhli qo‘l yuvgichlar 
1,2 (1,8) 
Ochiq dush kabinalari va hojatxonalar, pissuarlar 
1,5 (1,8) 
Bir kishilik qo‘l yuvgichlar 
1,8 
Qo‘l va oyoq vannalari, ayollar shaxsiy gigienasi kabinalari, 
fotariy kabinalari 
2,0 
Garderob xonalardagi kiyim-bosh saqlanadigan shkaflar, 
qatordagi bo‘linmalar soni: 
18 tagacha bo‘lsa 
1,4 
18 dan 36 tagacha bo‘lsa 
2,0 
Qavs ichidagi ko‘rsatkichlar tayanch-harakatlanish apparatida buzilishlari bor 
nogironlar uchun keltirilgan