Тошкент Давлат Авиация Институти

8-жадвал 
Рақобат таҳлили 
Т/Р 
Корхоналар 
фирмаларнинг 
номи, 
жойлашган ўрни 
Хизмат 
кўрсатадиган 
бозор 
Маҳсулот 
лар тури 
Тақсимот 
етказиб 
бериш ва 
реклама 
Нарҳ- 
лари 
Даромад- 
лари 
Кучли 
томонлари 
Кучсиз 
томонлари 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Таҳлил жараёнида ракобатчиларнинг энг фаол ҳаракат қилаётганлари танлаб 
олинади. Улар ҳақида ахборотлар қуйидагича тупланади: 
• Реклама эълонлари орқали; 
• Ўша корхоналарда фаолият кўрсатаётган таниш ходимлар орқали; 
• Истеъмолчиларни сўров қилиш орқали ва ҳоказолар. 
Ракобатчилар стратегиясини ўрганишда қуйидаги саволларга жавоб топилади: 
• бошқа товарларнинг ракобатдошлигини белгиловчи омиллар қайсилар? 
• рақобатчи корхоналарнинг реклама воситалари ва сотишни рағбатлантириш усуллари 
қандай? 
• қайси савдо белгилари ишлатилмоқда? 
• рақобатчилар товарларининг ўрамаси безаклари деганда нималар кўзга ташламоқда?
• товарни кафолатли ва унда кейинги ишлатиш давирларда қандай сервис таклиф 
қилинмоқда? 
• миллий савдо тармоқлари орқали товар сотилмоқдами?
• ракобатчилар қўллаётган товар ҳаракати (транспорт, ғамламалар кўлами, омборлар 
ва уларнинг жойланиши). Натижада рақобатчилар нима учун шундай харакат 
қилишаяпти? Бошқача йўл йўқми? ва ҳоказо 
Маркетинг стратегияси - бу товар ва хизматлар бозорини ўрганиш ва ташкил 
қилиш борасидаги мақсадга эришиш учун қандай харакат қилиш керак деган саволга 
жавоб излайди. Стратегик режалаштириш корхоналарнинг маҳсулот ишлаб чиқариш, 
истеъмолчилар, баҳо, реклама, сотиш ва бошқа бўлимлар мақсадини белгилайди ва улар 
ишини мувофиқлаштиради. Бу (бешинчи) бўлимда қуйидагилар ёритилади: 
• бозор кўлами ва унинг сегментлари; 
• бозорда қатнашаётган муҳим маҳсулотлар тури; 
• асосий рақобатчилар; 
• ички ва ташқи бозорларда маҳсулот ёки хизмат таклиф этилаётган тақсимот; 
• сотув нарҳи ва уни ташкил этиш тизими; 
• реклама бўйича керакли чора-тадбирлар, таклиф этилаётган реклама воситалари 
ҳамда уларга кетадиган харажатлар таркиби;. 
• сотишга кўмаклашадиган чора-тадбирлар (паблик релейшенз), харидорлар учун 
қўшимча имтиёзлар, сотувда сўнгги хизмат кўрсатиш ва ҳоказолар. 
Маркетинг тахлили қуйидаги жадвал маълумотлари асосида амалга оширилади (9 – 
жадвал)