Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va

Qisqa xulosalar 
Tovarni yaratish, ishlab chiqarish, takomillashtirish, sotish, sotilgandan keyingi 
xizmat ko‗rsatish, reklama tadbirlarini ishlab chiqish, shubhasiz, tovar ishlab 
chiqaruvchining butun faoliyatida markaziy o‗rinni egallaydi. Mana shu kompleks 
tadbirlar tovar siyosati deb ataladi. 
Tovarning hayotiy davri - tovarning bozorda paydo bo‗lgan davridan boshlab, 
to uning sotilmay qolishigacha bo‗lgan vaqt oralig‗idir.
Marketing xizmati tovarning hayotiy davrini uzaytirish, sotish hamda 
foydaning kamayishiga yo‗l qo‗ymaslik uchun tovar, bozor va marketing 
kompleksini modifikatsiyalash usullarini izlashi kerak bo‗ladi. 
Korxona tovarning har xil hayotiy davri bosqichida ma‘lum bir maqsadni 
ko‗zlagan holda marketing taktikasining u yoki bu shaklidan foydalanadi. 
Nazorat savollari 
1. Marketing tizimida tovar tushunchasini izohlab bering. 
2. Tovarning sifati deganda nimani tushunasiz? 
3. Tovarlar qanday guruhlanadi? 
4. Tovarning "hayotiy davri" tushunchasini izohlang? 
5. Yangi tovar yaratish jarayoni qanday bosqichlarni o‗z ichiga oladi? 
6. "Tovar modifikatsiyasi" nima? Tovar hayotiy davridagi rolini tushuntirib 
bering. 
7. Tovarning har xil hayotiy davri fazasida marketing taktikasi qanday bo‗lishi 
kerak? 
8. Tovarning raqobatbardoshligini qanday tushunasiz? 
9. Tovarning raqobatbardoshligini ta‘minlovchi ko‗rsatkichlarni tushuntirib 
bering. 
10. Iste‘molchilar yangilikni qabul qilish darajasiga qarab qanday guruhlanadi? 
Tayanch iboralar 
Tovar, tovar assortimenti, servis, iste‘mol tovarlari, ishlab chiqarishga 
mo‗ljallangan tovarlar, tovarning hayotiy davri, sotishni rag‗batlantirish, reklamani 
tashkil etish, tovarni taqsimlash, yangi tovar, nou-xau, yangi dizayn, yangi marka, 
marketing strategiyasi. 
Asosiy adabiyotlar 
1. Soliyev A. Marketing, bozorshunoslik. - T.: ART-FLEX, 2008. -415 b.
2. Bagiev G.L., Tarasevich V.M., Ann X. Marketing. Ucheb. - SPb.: Piter, 
2008. - 736s. 
3. Paramonova T.N., Krasyuk N. Marketing. Ucheb. pos.- M.: KNORUS, 2008 
-192s. 

---

172 
4. Golubkov Ye.P. Osnovi marketinga: Uchebnik. – M.: Finpress, 2008. – 704 
s. 
5. Kalke R. Marketing. – M.: Omega, 2008. – 126 s. 
6. Kotler F. Osnovi marketinga. Kratkiy kurs. – M.: Vilyams, 2008. – 656 s. 
7. Osnovi marketinga: Praktikum. /Pod red. Prof. D.M. Dayitbegova. – M.: 
Vuzovskiy uchebnik, 2008. – 365 s. 
8. Kevorkov V.V. Praktikum po marketingu: Ucheb.pos. – M.: KNORUS, 
2008. – 544 s.
9. Pankruxin A.P. Marketing: Uchebnik dlya stud. - M.: Omega-L, 2009 - 
656s. 
10. Marketing: Obщiy kurs. ucheb.pos. /Pod.red.N.Ya.Kalyujnovoy., 
A.Yakobsona. -M.: Omega – L, 2009. – 476 s. 
11. Timofeyev M.M. Marketing: ucheb. pos. – M.: RIOR, 2009. – 223 s. 
12. Markova V.D. Marketing, menedjment: ucheb.pos. – M.: Omega - L, 2009. 
– 204s.