Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. A. Azlarova, M. M. Abduraxmanova bank marketingi va

Iste‟molchi 
O„qitish 
Moliyaviy
resurslar 
Jarayonlar
 
Strategi
ya 

---

57 
hujumga o‗tish yo‗li bilan mudofaa, mobil mudofaa va qisilib kelayotgan mudofaa. 
M.Porter ixtisoslashishni tanlash bilan bog‗liq raqobatlashuv ustunliklarini 
strategiyaning uch turiga, ya‘ni xarajat/hajm strategiyasi; differensiatsiya strategiyasi 
va ixtisoslashuv strategiyasiga ajratgan.
Xarajat/hajm strategiyasi tovar va xizmatlarni samarali hamda past narxda 
ishlab chiqarish imkoniyatiga asoslanadi. Tannarxning past bo‗lishi raqobatdoshlar 
oldida ustunlik beradi. Bu ustunlikka ko‗lam kengligi ta‘siri, to‗plangan tajriba ta‘siri 
va texnologik innovatsiyalar kiritilishi natijasida muvaffaq bo‗lingan iqtisod asosida 
erishiladi. Kompaniyaning foydasi kichik miqdorda marja bo‗lishiga qaramay, 
kompaniya tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga bog‗liqdir. Bir birlik 
mahsulotga nisbatan marja pasaygan holda katta hajmdagi sotuv hisobiga 
kompaniyaning strategiya tanlovi o‗zini oqlaydi. 
Differensiatsiya strategiyasi xaridorlar tomonidan darhol tan olinadigan va munosib 
baholanadigan tovarlar taklif qilishga asoslanadi. Differensiatsiyaning asosiy manbalari 
bo‗lib: tovarning so‗zsiz muvaffaqiyatga yetaklaydigan ajralib turadigan xususiyatlari va 
ustunliklari; taklifning savdo belgisida aks etadigan, sezilmaydigan tarkibiy qismlari; 
tovarning iste‘mol sharoitlari va usuliga moslashuvi; iste‘molchining alohida ehtiyojlariga 
moslashuvi hisoblanadi. Kompaniya foydasi uning o‗z taklifini yetarli darajada jozibali 
qila olishi va xaridorlar tomonidan ushbu taklifni uning raqobatchilari taklifiga nisbatan 
afzal deb topilishiga hamda asosiy mahsulotlar narxlariga nisbatan yuqori narx 
to‗lanishiga erisha olishiga bog‗liqdir. Differensiatsiya strategiyasi kompaniyaning yuqori 
marja va kichik miqdordagi hajmga xos bo‗lgan siyosatida hamda salmoqli marja va katta 
miqdordagi hajm miqdordagi hajm siyosatida namoyon bo‗ladi.
Bank tizimini tahlil qilish va uning jozibadorlik darajasini aniqlashda 
qo‗llaniladigan yana bir uslub, avval aytib o‗tganimizdek, bu M.Porterning ―Besh 
raqobat kuchi‖ modelidir.