Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

3.2.Boshqaruv auditining tashkiliy asoslari 
 
Auditorni  tekshirishga  jalb  etish  tartibi.  Xo’jalik    subyektiga  auditorni 
tanlash  huquqi  berilgan.  Odatda,  u  auditorlik  tashkilotiga  auditorlik  tekshiruvini 
o’tkazish  uchun  uni  jalb  etish  to’g’risida  rasmiy  taklif  bilan  chiqadi.  Rozilik 
bildirilgan taqdirda auditor mijozga majburiyat xatini yuboradi, unda u o’zining audit 
oldiga  qo’yilgan  vazifaga,  mijoz  oldidagi  javobgarlik  darajasiga  va  xulosani  taqdim 
etish shakliga roziligini hujjat bilan tasdiqlaydi. 
Auditorlik  tashkiloti  va  xo’jalik  subyekti  o’rtasida  xatlar  almashuvidan  so’ng 
ikki tomonlama shartnoma tuziladi. Shartnomada ko’yidagilar ko’rsatilishi zarur: 

---

 
60 
• shartnoma predmeti va tomonlar majburiyatlari; 
• auditorlik nazoratini o’tqazish muddati va joyi; 
• ishlar qiymati va hisob-kitoblar tartibi; 
• ishni topshirish va qabul qilish tartibi; 
• konfidenstiallik; 
• tortishuvlarni xal etish; 
• belgilangan muddatdan oldin shartnomani tugatish; 
• fors-major holatlar; 
• boshqa shartlar; 
• shartnomani amal qilish muddati va tomonlarning yuridik manzillari. 
Auditorlik  tashkiloti  tomonidan  qabul  qilinishi  lozim  bo’lgan  sifatni  nazorat 
qilish siyosatining maqsadlari, odatda, quyidagilarni o’z ichiga oladi: 

  professional  talablar  –  tashkilot  personali  mustaqillik,  halollik,  holislik, 
maxfiylik tamoyillariga va professional xatti-harakat normalariga amal qilishi kerak; 

 
ko’nikmalar  va  bilimdonlik  –  tashkilot  personali  auditorlik  standartlarini 
o’zlashtirgan va ularga amal qiluvchi hamda majburiyatlarni vijdonan bajarish uchun 
talab etiladigan kasbiy bilimlarga ega bo’lgan xodimlardan iborat bo’lishi lozim; 

  topshiriqlarni  berish  –  auditorlik  ishi  texnik  tayyorgarlikka  va  ushbu 
sharoitda  talab  etiladigan  kasbiy  bilimlarga  ega  bo’lgan  xodimlarga  topshirilishi 
zarur; 

  vakolatlarni  topshirish  –  ishni  yetarli  darajada  yo’naltirish,  bajarilgan  ish 
sifat standartlariga mos kelishiga ishonch hosil qilish uchun barcha darajalarda ishni 
nazorat qilish va tekshirib turish lozim; 

  maslahatlashish  –  zarur  hollarda  (tashkilot  ichida  ham,  uning  tashqarisida 
ham) tegishli bilimlarga ega bo’lgan mutaxassislar bilan maslahatlashib turish darkor; 

  mijozlar  bazasi  –  potenstial  mijozlarni  baholashni  va  mavjudlarini  tahlil 
qilishni doimiy ravishda o’tkazib turish zarur. Yangi mijoz bilan ishlash yoki u bilan 
hamkorlikni  davom  ettirish  masalasini  hal  etishda  auditorlik  tashkilotining 
mustaqilligi, uning xizmatlarni kerakli tarzda ko’rsata olishi va mijoz rahbariyatining 
halolligi kabi omillardan kelib chiqish kerak; 

---

 
61 

  monitoring  –  sifatni  nazorat  qilish  siyosati  va  tartib-taomillarining 
mosligini va operastiyalarning samaradorligini doimiy ravishda nazorat qilish lozim.