Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti b. B. Berkinov, D. S. Ashurova, M. K. Abdullaeva, G. E. Zahidov

16.2. YaHMni hisoblashda tarmoqlami prognozlash yo’llari
Sanoat. Tarmoqlaming qo’shilgan qiymati prognozlash tovar 
mahsuloti yalpi ishlab chiqarishi va hajmlari prognozi asosida amalga 
oshiriladi.
’’Tovar mahsuloti” va "yalpi ishlab chiqarish” ko’rsatkichlari aynan 
bir hil emas. SHuning uchun hisobot davridagi maxsulot ishlab chiqarishni 
baholashda tovar mahsuloti ko’rsatkichlariga quyidagi tuzatishlar 
qo’llaniladi:
-ilmiy-tehnikaviy maxsulot chegirib tashlanadi;
-yoqoch tayyorlash qiymati chegirib tashlanadi;
127

---

-baliq xo’jaligi mahsulotlari(konserva mahsulotlaridan tashhari) 
qiymati chegirib tashlanadi;
-tugallanmagan ishlab chiqarish, 
yarimfabrikatlar va asbob- 
uskunalarning 
qiymatidagi o’zgarishlar qo’shiladi;
-mahsus muassasalar tomonidan tayyorlangan EqM uchun dasturiy 
mahsulotlar qiymati chegirib tashlanadi;
-bitta korhonaning turli bo’linmalari o’rtasidagi ichki zavod 
aylanmasining bir qismini namoyon etuvchi har qanday tovar va 
hizmalami etkazib berish qiymatlari qo’shiladi.
Prognoz darajasida yalpi ishlab chiqarish hajmini hisoblash uchun 
bunday tuzatishlami bir qator o’tgan yillarda tarkib topgan tarmoq
Sanoat yalpiishlab chiqarishhajmi prognozi =Tovar mahsulot prognozi Hyalpi
ishlab chikarish va tovar 
mahsuloti nisbati / 100
yalpi ishlab chiqarish va tovar mahsulotlari hajmi nisbati dinamikasi 
bo’yicha amalga oshirish lozim.
Tovar mahsuloti(amaldagi narxlarda) prognoz hajmlarining hisob- 
kitobi tarmoq korhonalari tomonidan mavjud uslubga muvofiq amalga 
oshiriladi.
Prognoz darajasidagi oraliq iste’mol hajmi qator yillar davomida 
tarkib topgan oraliq maxsulotning ishlab chiqarish hajmidagi ulushi 
bo’yicha hisoblab topiladi.
Prognoz davridagi