Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti e. A. Akramov korxonalar moliyaviy holati

1. Rentabellikning asosiy ko‘rsatkichlari: 
- korxona aktivlarining yoki mol-mulkining rentabelligi; 
- ishlab chiqarish rentabelligi yoki ishlab chiqarish asosiy va aylanma 
fondlarining rentabelligi; 
- korxona joriy xarajatlarining rentabelligi; 
- mahsulot rentabelligi. 
Mol-mulkning rentabelligi 
= 
Soliq to‘lanishdan oldingi foyda 
Korxona mol-mulkining o‘rtacha qiymati 
Bu ko‘rsatkich butun korxona mol-mulki samaradorligini ifodalaydi. Mol-mulk 
korxonaning butun ishlab chiqarish, xo‘jalik faoliyati uchun xizmat qiladi. Shu 
sababli bu ko‘rsatkich korxonaning yalpi foydasi soliqlar to‘lanishdan oldingi 
foydaga asosan aniqlanishi lozim. 
Ishlab chiqarish rentabelligi korxonalarda ishlatilayotgan ishlab chiqarish 
asosiy va aylanma fondlardan foydalanish samaradorligini ifodalaydi. Ishlab 
chiqarish fondlar korxona faoliyatini moddiy bazasini tashkil etib, ishlib 
chiqarishning asosiy omili bo‘lib hisoblanadi. Shu sababli bu ko‘rsatkich ham 
korxonaning soliq to‘lashdan oldingi foydasi asosida aniqlanishi lozim. 
Ishlab chiqarish rentabelligi 
= 
Soliq to‘lashdan oldingi foyda 
Ishlab chiqarish fondlarining o‘rtacha qiymati 
Moliyaviy hisobotlarga binoan aniqlasak soliq to‘lashdan oldingi foyda hisoboti 
2-shaklidan, ishlab chiqarish asosiy va aylanma fondlarning o‘rtacha qiymati 
buxgalteriya balansi yoki buxgalteriya birlamchi hisobot ma’lumotlariga binoan 
aniqlanadi. 
Joriy xarajatlar rentabelligi ilgaridan foydalanadigan rentabellik ko‘rsatkichi 
bo‘lib, u korxona xarajatlarini mahsulotni ishlab chiqarib, uni sotishga ketgan 
xarajatlar samaradorligini ifodalaydi. Demak, bu ko‘rsatkich mahsulot sotish bilan 
bog‘langan bo‘lib, mahsulot sotishdan olingan foydaga asosan aniqlanadi. 
Joriy xarajatlar rentabelligi 
= 
Mahsulot sotishdan foyda 
Sotilgan mahsulot tannarxi