Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

bilan uning rentabelligini nazorat qilinadi.
5.3. M arketing dasturini ishlab chiqish ketma-ketligi va asosiy
bo’Iimlari
M a r k e tin g d a stu r in i n a m u n a v iy t u z ilis h i o ’z id a q u y id a g ila r n i
m ujassam lashtiradi:
• m aqsadli b o zo r tavsifnom asi va rivojlanish bashorati, sh u n in gd ek ,
m arketingni m akro va m ikrom uhit om illarini;
• maqsadli bozorda firm aning bozor pozitsiyasi xulq-atvoriga asoslangan
strategiya va taktikasini tanlash;
• tovar, kom m u n ik atsiya, sotish , narx va kadrlar siyosati b o ’y ich a
asoslangan m arketing kom pleksini ishlab chiqish;
• dastum i moliyalashtirish manbalari va uni amalga oshirishni nazorat
qilish.
A m m o strukturaning t o ’liq standartlashishi va unifikatsiyalashishi ham da
m arketing dasturi m azm uni d o im ham m aqsadga m uvofiq b o ’laverm aydi.
D a stu m i ishlab ch iq ish u chun ishlatiladigan nam unaviy k o ’rsatkichlar
tizim i haqida gapirish m um kin. Shunday qilib, m ahsulot b o ’yicha marketing
dasturini m u h im k o ’rsatkichlari quyidagilar b o ’lishi m um kin:
• k o ’zd a tutilayotgan b o zo r ulushi;
• m a h s u lo t d iffe r e n s ia ts iy a s i, b o z o r u lu s h i va m a q sa d li b o z o r
tavsifnom asi va bashoratini hisobga olgan h old a uni chiqarish hajmi;
• bashorat qilindyotgan foyda va uning o ’sish su r’ati;
• m oliyaviy xarajatlam ing tuzilishi (ishlab chiqarishni rivojlantirish,
m od d iy-texn ik a ta’m in o ti, sotish va uni rag’batlantirish, reklam a, servis
xizm atlari va boshqalar);
• bitta m ahsulot u chun ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash;
• foydani aniqlash (yalpi, sof, har bir m ah su lot sotuvidan tushgan
foyda va hokazolar);
• sotish sam aradorligini baholash;
• ishlab chiqarish rentabelligi va boshqa k o ’rsatkichlam i baholash.