Toshkent davlat iqtisodiyot unversiteti xalqaro turizm fakulteti 5232500 – Logistika

Davlat-huquqiy munosabatlar quyidagilar bilan tavsiflanadi: tadbirkorlik faoliyatini qonunchilik bilan tartibga solish darajasi; qonunlarga rioya etilishini nazorat qiluvchi davlat organlarining talabchanlik darajasi; jamiyat manfaatlarini himoya qiluvchi guruhlarning soni va ta'sir darajasi va boshqalar.
Ilmiy-texnikaviy muhit quyidagilar bilan belgilanadi: fan-texnika taraqqiyotining tezlashishi; yangi texnologiyalar va materiallarning paydo bo'lishi; hisoblash va robot texnikasining rivojlanish darajasi; ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga ajratiladigan mablag‘lar hajmi va boshqalar.
Ijtimoiy-madaniy munosabatlar quyidagilar bilan tavsiflanadi: madaniy qadriyatlarga munosabat; umumiy ta'lim darajasi; madaniy daraja; jamoatchilik nuqtai nazari va boshqalar.
Xalqaro munosabatlar quyidagilar bilan belgilanadi: diplomatik munosabatlarning rivojlanish darajasi; bojxona siyosati; tashqi iqtisodiy faoliyatni liberallashtirish darajasi va boshqalar.
Xususiy tashqi omillar doirasi: yetkazib beruvchi muhiti; iste'mol muhiti; savdo va vositachilik tashkilotlarining muhiti; raqobat muhiti; sheriklik; uyushmalar va jamiyatlar bilan aloqalar; reklama muhiti; ilmiy, loyihalash va ta'lim tashkilotlarining muhiti; davlat va munitsipal hokimiyat organlari bilan munosabatlar.
Keling, yuqorida aytib o'tilgan har bir alohida tashqi omillarning ta'sir doiralarining qisqacha tavsifini beraylik. nia; siyosiy va mafkuraviy munosabatlar; tabiiy-geografik muhit, davlat-huquqiy munosabatlar; ilmiy-texnik muhit, ijtimoiy va madaniy aloqalar; halqaro munosabat.
Global tashqi omillarning faoliyat sohalariga qisqacha tavsif beraylik.
Demografik muhit quyidagilar bilan belgilanadi: tug'ilish darajasi; aholining yosh xususiyatlari; oiladagi o'zgarishlar; aholining migratsiya darajasi; ta'lim darajasi va boshqalar.
- Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar quyidagilar bilan tavsiflanadi: iqtisodiy tanazzul yoki tiklanish; ishsizlik darajasi; xarid qobiliyati darajasi; daromadlarni taqsimlash xarakteri; davlatning iqtisodiy siyosati va boshqalar.
- Siyosiy va mafkuraviy munosabatlar quyidagilar bilan belgilanadi: davlat tuzilishi; hokimiyat tarmoqlari o'rtasida vakolatlarning taqsimlanishi; aholi guruhlari manfaatlarini lobbi qilish; ijtimoiy barqarorlik darajasi va boshqalar.
- Tabiiy-geografik muhit quyidagilar bilan belgilanadi: atrof-muhitning ifloslanish darajasi; energiya narxlari darajasi; tabiiy resurslarning tugash darajasi; ekologik talablar darajasi va boshqalar.
- Davlat-huquqiy munosabatlar quyidagilar bilan tavsiflanadi: tadbirkorlik faoliyatini qonunchilik bilan tartibga solish darajasi; qonunlarga rioya etilishini nazorat qiluvchi davlat organlarining talabchanlik darajasi; jamiyat manfaatlarini himoya qiluvchi guruhlarning soni va ta'sir darajasi va boshqalar.
- Ilmiy-texnikaviy muhit quyidagilar bilan belgilanadi: fan-texnika taraqqiyotining tezlashishi; yangi texnologiyalar va materiallarning paydo bo'lishi; hisoblash va robot texnikasining rivojlanish darajasi; ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga ajratiladigan mablag‘lar hajmi va boshqalar.
- Ijtimoiy-madaniy munosabatlar quyidagilar bilan tavsiflanadi: madaniy qadriyatlarga munosabat; umumiy ta'lim darajasi; madaniy daraja; jamoatchilik nuqtai nazari va boshqalar.
-Xalqaro munosabatlar quyidagilar bilan belgilanadi: diplomatik munosabatlarning rivojlanish darajasi; bojxona siyosati; tashqi iqtisodiy faoliyatni liberallashtirish darajasi va boshqalar.
- Xususiy tashqi omillar doirasi: yetkazib beruvchi muhiti; iste'mol muhiti; savdo va vositachilik tashkilotlarining muhiti; raqobat muhiti; sheriklik; uyushmalar va jamiyatlar bilan aloqalar; reklama muhiti; ilmiy, loyihalash va ta'lim tashkilotlarining muhiti; davlat va munitsipal hokimiyat organlari bilan munosabatlar.
Keling, yuqorida aytib o'tilgan har bir alohida tashqi omillarning ta'sir doiralarining qisqacha tavsifini beraylik.
-Yetkazib beruvchi muhitiga quyidagilar kiradi: tashkilotni moddiy resurslar bilan ta'minlovchi tashkilotlar va shaxslar (moddiy resurslar bozori); tashkilotni ishchi kuchi (mehnat bozori) bilan ta'minlovchi tashkilotlar va shaxslar; tashkilotni moliyalashtirishni ta'minlovchi moliya institutlari va jismoniy shaxslar (moliya bozori).
-Iste'mol muhiti quyidagilardan iborat: tovar va xizmatlarni shaxsiy iste'mol uchun sotib oluvchi shaxslar (iste'mol bozori); tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish jarayonida foydalanish uchun sotib oluvchi tashkilotlar (ishlab chiqaruvchi bozori); tovarlar va xizmatlarni keyinchalik qayta sotish uchun o'z foydasiga sotib oladigan tashkilotlar (oraliq sotuvchilar bozori); o'z faoliyat sohalarida keyinchalik foydalanish uchun tovarlar va xizmatlarni sotib oluvchi davlat va munitsipal tashkilotlar (davlat va shahar tashkilotlari bozori); mamlakatdan tashqarida (xalqaro bozor) har xil turdagi tashkilotlar va shaxslar.
-Reseller muhiti biznesga mahsulot va xizmatlarini sotishga yordam beradigan tashkilotlar va shaxslarni o'z ichiga oladi (reseller bozori).
-Raqobatchilar muhiti quyidagilardan iborat: raqobatchilarning xohish-istaklari; tovarlarga xos raqobatchilar; mahsulot turlari bo'yicha raqobatchilar; raqobatchi brendlar.
-Sheriklik jamiyati birgalikdagi faoliyatni amalga oshirish to‘g‘risida shartnomalar tuzgan tashkilotlar va jismoniy shaxslar, shuningdek jamiyat aktsiyadorlarini o‘z ichiga oladi. Ittifoqlar va jamiyatlar bilan munosabatlarga quyidagilar kiradi: kasaba uyushmalari va manfaatdor jamiyatlar; keng jamoatchilik; mahalliy jamoat tashkilotlari va boshqalar.
-Reklama faoliyati muhiti quyidagilardan iborat: reklama faoliyati bilan shug'ullanuvchi tashkilotlar va shaxslar; ommaviy axborot vositalari; bosma mahsulotlarni tarqatish bilan shug'ullanadigan tashkilotlar va shaxslar va boshqalar. (reklama bozori).
-Ilmiy, loyihalash va ta'lim tashkilotlari muhitiga quyidagilar kiradi: korxona topshirig'iga binoan ilmiy-tadqiqot va loyihalash ishlarini amalga oshiradigan ilmiy va loyihalash tashkilotlari (tadqiqot va loyihalash ishlari bozori), shuningdek korxona xodimlarini tayyorlaydigan ta'lim tashkilotlari ( ta'lim bozori).
-Davlat va munitsipal hokimiyat organlari bilan munosabatlarga quyidagilar kiradi: tashkilot har xil turdagi litsenziyalar, ruxsatnomalar, zarur hisobotlar va ma'lumotlarni taqdim etish bilan bog'liq holda aloqada bo'lgan davlat va munitsipal hokimiyat organlari, shuningdek nazorat qiluvchi va nazorat qiluvchi organlar.
Korxona muhitining ushbu ekspert tuzilmasi, shubhasiz, ancha kontseptual xususiyatga ega va aniqlanishi kerak, shu bilan birga u korxona muhitining tarkibiy tasviri uchun asos sifatida ishlatilishi mumkin.