Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik

Xorazmda tarjima qilingan badiiy asarlar 

 

“Shoh va gado”  

 

“Yusuf va Zulayxo”  

 

“Guliston”  

 

“Ra’no va Zebo”  

 

“Shayboniynoma”  

   “Haft paykar”  

   “Yetti jom”  

 

“Qissai Mehri Moh”  

 

---

 Tarjimashunoslik 

       32 

 

 

 

Bayoniy tarjimalari 

 

“Tarjimai tarixi Tabariy”  

 

Darveshning “Sahoiful-axror” (Xabarlar sahifalari)  

 

Atoullo bin Fayzullo Husayniyning “Ravzatul-axbob” (Do’stlar bog’i) asari  

 

Binoiyning “Shayboniynoma” asari  

 

Xorazm tarjima maktabida faoliyat yuritgan tarjimonlar 

  Ogahiy  

  Munis  

  Komil Xorazmiy  

   Tabibiy  

  Bayoniy  

  Muhammad Yusuf Rojiy ibn Xo’jamberdi.  

  Muhammad Rafi bin Hurullo mahdum  

  Sanoiy  

  Habibiy  

  Mahammad Yoqub  

  Domla Otajon  

 

 

MUHAMMAD RIZO OGAHIY 

(1809 - 1874) 

Hayoti va ijodi: Muhammadrizo Erniyozbek o‘g‘li Ogahiy barakali ijod qilgan san’atkor sifatida Navoiyga 

qiyoslanadi.  U  1809  yil  17  dekabrda  Xiva  shahri  yaqinidagi  Qiyot  qishlog‘ida  Erniyozbek  mirob  oilasida 

tug‘ilgan.  3  yoshligida  otasi  vafot  etgan  va  uni  amakisi  Munis  o’z  tarbiyasiga  oldi.    Shoir  boshlang‘ich 

ma’lumotni Qiyotda olgan, keyin Xiva madrasalarida o‘qigan.  

1829  yilda  Ogahiy  amakisi  Munisdan  ajraldi,  Olloqulixon  uni  Munis  o‘rniga  mirob  etib  tayinladi. 

Shoir 1845  yilda  otdan  yiqilib,  oqsaydigan  bo‘lib  qoladi  va  1857  yilda  miroblik  vazifasidan  iste’fo  beradi. 

Mukammal mustazod kashfiyotchisi bo‘lgan Ogahiy 1874 yilda 65 yoshida vafot etgan. 

Ogahiy ijodiy faoliyati davomida devon tuzdi, 19 ta asarni o’zbek tiliga tarjima qildi, 5 ta tarixiy asar 

yozdi.  U  shoir  sifatida  Navoiy  an’analarini  davom  ettirdi.  “Ta’vizul-oshiqin”  (“Oshiqlar  tumori”)  nomli 

devon tuzgan. Unda 18.000 misra she’ri jamlangan, shundan 1.300 misrasi forsiy she’rlari. U 20 ga yaqin 

she’riy janrlarda asarlar yaratgan. 

O’zbek mumtoz adabiyotida Ogahiy bilimdon siyosatchi, tarixchi sifatida ham yorqin iz qoldirgan. U 

“Riyozud-davla”  (1844),  “Zubdatut-tavorix”  (1845-1846),  “Jome’ul-voqeoti  Sultoniy”  (1856),  “Gulshani 

davlat”  (1865),  “Shohidi  iqbol”  (1873)  kabi  tarixiy  asarlar  yozdi.  Bu  asarlarda  Xiva  xonlari  Olloqulixon 

(1825-1842),  Rahimqulixon  (1843-1846),  Muhammad  Aminxon  II  (1846-1855),  Sayyid  Muhammadxon 

(1856-1865),  Muhammad  Rahimxon  II  (1865-1872)  davridagi  voqealar  bayon  qilingan.  Mirxond, 

Xondamirning tarixiy asarlarini tarjima qildi.