Тошкент давлат техника университети

Бузилмасдан ишлаш. Кўп марта ишламай қолиш эҳтимоли бўлган 
тикланадиган объектлар учун ишламай қолгунга қадар бажарадиган иши 
тасодифий ҳодисадир. Бу ҳолда ишламай қолган элементлар бенуқсонлари билан 
алмаштирилади ва объектнинг ишлаш қобилияти тикланади, яъни ишламай 
қолишлар оқими ва тикланадиган оқим кузатилади. 
Ишламай қолишлар оқими икки катталик: ишламай қолишларнингўртача 
сони m
ўр
(t) ва ишламай қолишлар параметри 

0
(t) билан ифодаланади. 
Агар N та тикланадиган объектлар синалса ѐки ишлатилса, бунда ишламай 
қолишлар сони ва ана шу ишламай қолишлар пайдо бўладиган бажарилган иш 
аниқланса, m
1
(t); m
2
(t);...m
i
(t) у ҳолда ишламай қолишларнинг умумий сони 
қуйидагига тенг бўлади: 
m
и.к



N
i 1
m
i
(t) 
Ишламай қолишлар оқимини тахминан белгилайдиган ишламай 
қолишларнинг ўтрача сони t қуйидаги формулага асосан аниқ ланади: 
m
ўр
(t)

 
N
t
m
N
i
i


1
Бу ерда: N- берилган шароитда синалиши ѐки ишлатилиши кузатилаѐтган 
таъмирланувчи объектлар сони; m
i
(t)- ана шу объектлардан ҳар бирининг (t) ишни 
бажаргунга қадар ишламай қолишлар сони. 
Ишламай қолишлар оқими деб, кўриб чиқилаѐтган вақтда ѐки бажарилган
иш миқдори учун тикланадиган объектнинг ишламай қолишлари пайдо бўлиши 
эҳтимоллиги зичлигига айтилади. 

---

Ишламай қолишлар оқими параметрини тажриба маълумотлари асосида 
аниқлаш учун тақрибий формуладан фойдаланилади: 

(t)

t
t
m
t
t
m
t
N
t
m
t
t
m
ур
ур
N
i
i
N
i
i














)
(
)
(
)
(
)
(
1
1