Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali 12-ma’ruza. Omixta yemlarni saqlash. Reja

81-jadval
Sochiluvchan va granulalangan omuxta yemlarni saqlash paytida ularning kimyoviy tarkibidagi o'zgarishlar

Omuxta yem	Saqlash davomiyligi, sut	Ho'l protein, %	Yog', %	Ammiak, mg %	Karotin, mg/kg	Kislotalilik, gradus
		Miqdori
Sochiluvchan	0 140	22,7 20,3	4,1 3,2	8,2 25,8	10,2 2,8	3,2 6,0
Granulalangan	0 140	22,6 20,5	4,0 3,4	8,0 25,7	10,0 2,4	3,2 6,0

Taralarga solingan omixta yemlarni quruq omborxonalarga joylashtirish mumkin, bunda unni saqlashdagidek ko’plar shtabellarga teriladi. Yilning issiq paytida (10° S dan yuqori) qatorlar balandligi kupi bilan 10... 12 va sovuq paytida 13... 14 kop buladi.

Omixta yemlarning saqlash paytidagi holatini doimiy ravishda nazorat qilib turiladi: omborxonadagi va maxsulot massasidagi xarorat ulchanadi, namlik va titr kislotalik aniqlanadi.
Omborxonadagi maxsulotda zararkunandalar tomonidan zararlanish alomatlari bor yoki yuqligi aniqlanadi. Kuzatishlarning davriyligi, bu ishlarni bajarish tartibi va tavsiya etiladigan tadbirlar amaldagi yo’riqnomada bayon etilgan.
Omixta yemlarni saqlash paytida ularning kam chidamliligi kupgina ozuqaviy moddalarning yuqotilishiga olib keladi (karotin,
antibiotiklar, vitaminlar, boshqa organik moddalar xossalaridagi uzgarishlar). Buning oldini olish uchun aloxida komponentlar yoki umuman omixta yem tarkibiga stabilizatorlar vazifasini bajaruvchi maxsus moddlarni qiritish amaliyotda qullanilayotgan usullardan biri bulib xisoblanadi.
Boshqariladigan gazli muxitda (azot, karbonat angidrid, uglerod oksidi) omixta yemlarni va ut unini saqlash omixta yemlarni konservalashning yangi usuli xisoblanadi. Xorijiy tajribalar shuni kursatdiki, kislorodsiz muxitda saqlash karotin yuqotilishini sezilarli darajada qisqartiradi va barcha oksidlanish jarayonlarini tuxtatadi. Sobik Ittifoqda prof. M.G.Golik va L.I.Karyeskas raxbarligida ut unini va omixta yemlarni metalldan tayyorlangan zichlangan siloslarda saqlash buyicha tadqiqotlar utkazilgan. Bu siloslar ichiga maxsulot solingandan keyin, generatorlar yordamida olingan gazlar aralashmasi yuborildi. Bu generatorlarda suyultirilgan gazni yoqish va keyinchalik yonish maxsulotlarini sovitish natijasida 84...86 % azot, 11... 13,5 % karbonat angidrid va 0,5...1 % kisloroddan iborat gaz aralashmasi olinadi. Bu aralashmani metall siloslar ichiga yuborish maxsulotlarni konservalashni ta’minlaydi. Granulalangan ut unini odatdagi tarkibli atmosfera xavosi bulgan siloslarda saqlash paytida karotinning yuqolishi 35,6 % ni, kislorodsiz muxit sharoitlarida esa bor yugi 6 % ni tashkil kildi.
Demak, keltirilgan ma’lumotlarga kura, omixta yemlar va ularning kuplab komponentlari uzoq muddat saqlashga chidamsiz ekanligiga ishonch xosil qildik. Davlat standartlari buyicha ularning saqlanish muddatlari bir-ikki oyni tashkil qiladi. Uzoq muddat (6 oygacha) saqlash faqat shimoliy xududlarga yuboriladigan omixta yemlarga ruxsat etiladi.
Chorvachilikda xayvonlarni boqish uchun ishlatiladigan omixta yemlarni bir oydan ortiq saqlash mumkin emas.