Toshkent moliya instituti "byudjet hisobi"

4.Byudjetlararo o‘zaro hisob-kitoblarni xujjatlashtirish va hisob registrlarida aks 
ettirish. 
Byudjet  tashkilotlari,  korxonalari  yoki  xo‘jalik  birlashmalarini  respublika  bo‘ysunishdan 
mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazishda respublika Moliya vazirligi tegishli quyi moliya organiga 11-
sonli shakldagi ma’lumotnoma-bildirishnomani yuboradi.  
Korxonani, tashkilotni respublika, viloyat, shahar miqyosida bir mahalliy bo‘ysunishdan 
ikkinchi mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazishda, yuqori moliya organi o‘zaro hisob-kitoblarga 
oldingi bo‘ysunish bo‘yicha moliyalashtirish tartibida korxonani, tashkilotni o‘tkazish kunidagi 
summalarni o‘tkazadi. 

Byudjetlar bilan o‘zaro hisoblashuvlar hisobi 11-sonli shakldagi ma’lumotnoma-
bildirishnomaga asosan buxgalteriya yozuvlari berilib memorial orderga yozuvlar o‘tkaziladi va 
boshqa byudjetlar bilan hisob-kitoblar kitobiga tushiriladi.  
Moliya organlarida o‘zaro hisoblashuvlar hisobi 06 "Xisob kitoblar", 07 “Berilgan va 
olingan mablag‘lar” nomli hisobvaraqlarda yuritiladi. Ya’ni 
061 Respublika byudjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar 
062 Mahalliy byudjetlar bilan o‘zaro hisob-kitoblar 
071 Respublika byudjetidan berilgan va olingan mablag‘lar 
072 Mahalliy byudjetlardan berilgan va olingan mablag‘lar 
"Respublika byudjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar"nomli 061-sonli hisobvaraq respublika byudjeti 
bilan o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha operatsiyalarni mahalliy moliya organlarida hisobga olib 
borish uchun mo‘ljallangan.  
"Respublika byudjeti bilan o‘zaro hisob-kitoblar"nomli 061-sonli hisobvaraq 
Dt 
Kt 
A) respublikabyudjetidano‘zarohisob-
kitoblarbo‘yichaolinishilozimbo‘lgansummalar; 
 
B) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni 
to‘lash uchun respublika byudjetiga o‘tkazilgan 
summalar; 
 
V) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni 
to‘lashda hisobga olingan, yuqori byudjetdan 
olinishi lozim bo‘lgan dotatsiyalar, 
subvensiyalarning summalari. 
A) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha 
respublika byudjetiga berilishi lozim 
bo‘lgan summalar; 
B) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni 
to‘lash uchun respublika byudjetidan kelib 
tushgan summalar; 
V)o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha 
xarajatlarni to‘lashda hisobga olingan va 
yuqori byudjetga o‘tkazish lozim bo‘lgan 
ortiqcha daromadlar summalari; 
G) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mahalliy 
byudjetlar hisobiga to‘g‘ri keladigan 
summalarda hisobga olingan, respublika 
byudjetidan olingan byudjet ssudalarining 
summalari; 
D) respublika bo‘ysunishidan mahalliy 
bo‘ysunishga o‘tkazilgunga qadar korxona 
va tashkilotlarning respublika byudjeti 
bo‘yicha ochilgan byudjet mablag‘ 
ajratmalari summalari  
061-hisobvaraqning debetida quyidagilar aks ettiriladi: 
a) respublika byudjetidan o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha olinishi lozim bo‘lgan summalar; 
b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun respublika byudjetiga o‘tkazilgan 
summalar; 
v) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lashda hisobga olingan, yuqori byudjetdan 
olinishi lozim bo‘lgan dotatsiyalar, subveniiyalarning summalari.  
061-sonli hisobvaraqnnng kreditida quyidagilar aks ettiriladi: 
a) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha respublika byudjetiga berilishi lozim bo‘lgan summalar; 
b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni to‘lash uchun respublika byudjetidan kelib 
tushgan summalar; 
v) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha xarajatlarni to‘lashda hisobga olingan va yuqori 
byudjetga o‘tkazish lozim bo‘lgan ortiqcha daromadlar summalari; 
g) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mahalliy byudjetlar hisobiga to‘g‘ri keladigan 
summalarda hisobga olingan, respublika byudjetidan olingan byudjet ssudalarining summalari; 
d) respublika bo‘ysunishidan mahalliy bo‘ysunishga o‘tkazilgunga qadar korxona va 
tashkilotlarning respublika byudjeti bo‘yicha ochilgan byudjet mablag‘ ajratmalari summalari. 
1.  Berilgan va olingan mablag‘lar bo‘yicha davlat byudjeti ijrosi davrida yuzaga keladigan 
o‘zaro hisoblashishlarning hisobi. 

062 - "Mahalliy byudjetlar bilan hisob-kitoblar" nomli hisobvaraqda yuqori va quyi mahalliy 
byudjetlar  o‘rtasidagi  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  operatsiyalar  hisobga  olinadi.  062-sonli 
hisobvaraqning debetida quyidagilar aks ettiriladi: 
a)  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  boshqa  mahalliy  byudjetlardan  olinishi  lozim  bo‘lgan 
summalar; 
b) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha xarajatlarni qaytarish uchun boshqa mahalliy byudjetlar 
tomonidan o‘tkazilgan summalar; 
v) o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha qarzlarni qaytarishda hisobga olingan quyi byudjetlardan 
undirib olinishi lozim bo‘lgan ortiqcha daromad summalari yoki yuqori byudjetdan olinishi lozim 
bo‘lgan dotatsiyalar, subvensiyalarning summalari; 
g)  boshqa  mahalliy  bo‘ysunishga  o‘tkazilgunicha  tashkilotlar  va  korxonalarning 
moliyalashtirish 
bo‘yicha 
hisobvaraqlariga 
o‘tkazilgan 
mablag‘larning 
summalari. 
062-sonli 
hisobvaraqning 
kreditida 
quyidagilar 
aks 
ettiriladi: 
a)  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  boshqa  mahalliy  byudjetlarga  o‘tkazilishi  lozim  bo‘lgan 
summalar; 
b)  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  qarzlarni  to‘lash  uchun  boshqa  mahalliy  byudjetlardan 
kelib tushgan summalar; 
v) quyi byudjetga o‘tkazish lozim bo‘lgan dotatsiyalar, subvensiyalarning summalari yoki 
yuqori  byudjetga  o‘tkaziladigan,  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  qarzlarni  qaytarishda  hisobga 
olingan ortiqcha daromad summalari; 
g)  boshqa  mahalliy  bo‘ysunishdan  o‘tkazilgunga  qadar  korxonalar  va  tashkilotlarni 
moliyalashtirish hisobvarag‘iga o‘tkazilgan mablag‘lar summalari; 
 g)  respublika bo‘ysunishidan tuman  yoki  shahar bo‘ysunishiga o‘tkazilishda, tuman  yoki 
shahar  moliya  bo‘limlarida  062-sonli  hisobvaraqning  kreditiga  respublika  byudjeti  bo‘yicha 
ochilgan byudjet mablag‘ ajratmalarining summasi o‘tkaziladi. 
Ushbu  hisobvaraq  bo‘yicha  debet  qoldiq  boshqa  mahalliy  byudjetning  mazkur  byudjetga 
qarz  summasini  ko‘rsatadi,  kredit  qoldiq  esa  -  mazkur  byudjetning  boshqa  byudjetga  qarz 
summasini ko‘rsatadi. 
“Respublika  byudjetidan  berilgan  va  olingan  mablag‘lar”  nomli  071-sonli  hisobvaraqda 
mahalliy  byudjetlardan  Respublika  byudjetiga  o‘tkaziladigan  hamda  Respublika  byudjetidan 
olinadigan mablag‘lar hisobga olinadi. 
"Mahalliy  byudjetlardan  berilgan  va  olingan  mablag‘lar"  nomli  072-sonli  hisobvaraqda 
mahalliy  byudjetlarga  beriladigan  va  mahalliy  byudjetlardan  olinadigan  mablag‘lar  hisobga 
olinadi. 
072-sonli  hisobvaraqning  debetida  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  mahalliy  byudjetlarga 
beriladigan summalar aks ettiriladi; 
072-sonli  hisobvaraqning  kreditida  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha  mahalliy  byudjetlardan 
olinishi lozim bo‘lgan summalar aks ettiriladi. 
5.Byudjetlararo  munosabatlar  hamda  qarzlar  hisobini  yuritishda  xorij  tajribasi. 
Federal davlatlarning  byudjetlararo munosabatlarni qurish umumiy masalalari ko'rib chiqamiz. 
Moliyaviy  federalizm  asosiy  maqsadi  -  Xususan,  iqtisodiy  va  siyosiy  sharoitda,  byudjet 
munosabatlarining  eng  samarali  modelini  tanlash.  Buning  uchun    aniq,  hukumat  darajasiga 
o'rtasida  xarajatlar  vazifalarini  ajratish  moliyalashtirish  tegishli  manbalarni  aniqlash,  eng 
kambag'al viloyatlarida moliyaviy yordam tizimi tashkil etish kerak. 
Har bir muayyan model samaradorligini mezoni   albatta davlat xizmatlari  sifati  va hajmi  
bo’lishi  mumkin.  Qoida  tariqasida,  byudjet  tizimining  yuqori  markazlashtirish  va  federatsiya 
sub'ektlari o'rtasida tengsizlikni  byudjet xavfsizlik yuqori darajada bo'lgan mamlakatlarda ko’rish 
Misol uchun, g'arbiy va sharqiy qismlari birlashtirish so'ng Germaniya, va buning natijasida, er 
orasidagi  tengsizlik  o'sishi,  soliq  federal  darajada  undiriladi  daromadlar  va  federal  byudjetidan 
moliyaviy  yordam  o'tkazilishi  miqdori  qariyb  73,0%  yer  daromadining  20  dan  ortiq%  bo'ladi. 
farqli  o'laroq,  federatsiya  12  sub'ektlarining,  faqat  ikki  ancha  past  moliyaviy  quvvati  bilan 
ifodalanadi  Kanada,,  federal  byudjet  soliq  daromadi  faqat  48,2%  ga,  moddiy  yordam  miqdori 

Federatsiyasi daromadlar 15% tashkil etadi. Germaniya va Kanadada bir vaqtning o'zida, byudjet 
nazorati asosiy maqsad erishilgan - federatsiya sub'ektlarining byudjet xavfsizlik kerakli hizalama 
bor, deb byudjet xizmatlar kirishda teng hurmat bilan-foydalanuvchilar oxirigacha mavjud. 
Bu  byudjetining  darajalari  o'rtasida  daromadlarni  taqsimlash  asl  nisbati  kabi  xarajatlar 
vazifalarini  vertikal  taqsimlash  va  Federatsiyasi  jon  boshiga  byudjet  daromadlar  tengsizligi 
darajasiga  kabi  omillar  bilan  bog'liq,  asosan  bog'liq  ekanini  ta'kidlash  lozim.  Bu  omillar  va 
mexanizmni amalga oshirish uchun yuqori byudjet talab konsentratsiyasi bilan belgilanadi, degan 
ma'noni anglatadi. 
Amerika Qo'shma Shtatlari 
Amerika Qo'shma Shtatlari, 50 davlatlar tashkil topgan federal respublika bo'ladi. 1789 yilda 
qabul qilingan, Amerika Qo'shma Shtatlari Konstitutsiyasi, eng umumiy nuqtai nazaridan, federal 
hukumat vakolatlarini va davlatlar vakolatlarini belgilaydi. 
soliq tizimi 
federal byudjet daromadlari 
Federal  hokimiyat  davlat  soliq  siyosati  masalalari  aralashishga  yo'q  -  bir  necha  istisnolar 
bilan o'tmishni bu sohada to'liq erkinlikka ega. 
2001 uchun federal byudjetdan muvofiq, federal byudjet asosiy daromad manbalari shaxsiy 
daromad  (barcha  federal  byudjet  daromadlar  48,2%),  ijtimoiy  sug'urta  va  pensiya  fondlari 
(33,8%), daromad solig'i qo'shgan hissasi bo'yicha soliq korporatsiyalar (9,6%) va aktsiz solig'i 
(3,8%). 
Daromadlar davlat byudjetlari 
AQSh  Konstitutsiyasi  va  na  uning  vakolatlari  doirasida  davlat  hukumati  zarur  muayyan 
iqtisodiy  faoliyat,  tadbirkorlik  sub'ektlarini  yoki  shaxslar  yuklovchi  ko'rib  solig'i  bo'yicha 
chegaralarini belgilash emas federal qonunlar har qanday ham. Davlatlar soliq stavkasi belgilangan 
va  tayanch  darajasi  qo'llaniluvchi  nima  joriy  nima  soliqlar  o'zlari  uchun  qaror  qabul  qilish 
huquqiga  ega.  Shtatlar  pul  berishga  haqli  emas  va  xalqaro  savdo  ustida  (import  yoki  eksport 
vazifalarini tashkil etish) soliqlar undirib olish huquqiga ega emas, lekin bu federal qonunlarga zid 
emas sharti daromad har qanday boshqa manbalarini foydalanishingiz mumkin. 1997 yilda federal 
hukumat elektron vositalaridan foydalanish bilan savdo bo'yicha davlat soliq bo'yicha moratoriy 
tashkil etilgan, ammo bu ishi federal  hukumat davlat soliq siyosatida xalaqit bermaydi  qoidaga 
istisno emas. States ko'pincha, o'z qaror qabul qilish daromad imkoniyatlarini oshirish, va ularning 
konstitutsiyalarida  bu  hal  abadiylashtirish,  ularni  cheklash,  lekin  bunday  cheklovlar  o'rnatilishi 
faqat ixtiyoriy va federal hukumat tomonidan aytib hech qachon. 
Davlat byudjeti daromadlarining asosiy manbalari ijtimoiy sug'urta mablag'lari va pensiya 
jamg'armalarga to'lovlar edi  shaxsiy daromad savdo soliqlar (18,7%), soliqlar bilan 1996  yilda, 
(17 (1996 yilda davlat byudjeti o'z daromadlar 25,4%), mol-mulk (9,0%) foydalanish yo'li bilan 
9%), aktsizlar (9,0%) va daromadi. mahalliy daromadning asosiy manbalari mulk soliqlar (1996 
yilda  mahalliy  byudjetlar  o'z  daromadlar  37,4%),  mol-mulk  (21,6%)  foydalanish  yo'li  bilan 
daromad, boshqa daromadlar (19,4%) va savdo soliqlar (5 bor , 6%). 
 
Moliyaviy yordam hukumat quyi darajadagi federal byudjetidan ta'minlanadi 
Pul o'tkazmalari 
O'tgan  yigirma  yil  davomida  federal  byudjet  xarajatlarining  pul  o'tkazmalari  shaklida 
hukumat quyi darajadagi tomonidan ko'rsatilayotgan moliyaviy yordam ulushi nisbatan barqaror 
bo'lib qoldi va umumiy federal xarajatlarni taxminan 13% o'zgarganligi ma'lum qilindi. 1999 yilda 
bu raqam 15,2% tashkil etdi, va 2001 uchun byudjet u 16,5% bo'ladi (federal byudjet 1835 mlrd 
rejalashtirilgan qachon .. AQSh $ 305,6 mlrd. Dollar.). davlat daromadi moliyaviy yordam ulushi 
taxminan 27,9% (1992) hisoblanadi. 
2001 uchun federal byudjet $ 273,0 mlrd. AQSh $ 305 600 000 000 ... 160 formula asosida 
ajratilgan  maqsadli  o'tkazmalari  shaklida  uzatiladi,  va  AQSh  $  32,6  milliard  qolgan  bo'ladi  .. 
o'tgazgan miqdorida maqsadli o'tkazmalari ajratish ko'zda tutilgan loyihalar uchun o'tkazmalari 
shaklida tanlov asosida tarqatiladi uchun. 

o'tkazmalari  eng  katta  ulushi  sog'liqni  saqlash  (umumiy  o'tkazmalari  43,8%),  ijtimoiy 
qo'llab-quvvatlash  (22,5%), ta'lim,  shuningdek, aholi bandligini ta'minlash va kasb-hunar ta'lim 
(14,8%)  uchun  ajratilgan  mablag'lardan  to'g'ri  keladi.  Qolgan  21%,  boshqa  maqsadlarga 
yo'naltirilgan esa asosan ta'lim, tarbiya va ijtimoiy xizmatlar, kapital xarajatlarni moliyalashtirish 
uchun - bir vaqtning o'zida o'tkazmalari 62% jismoniy shaxslar, 17% to'lovlar ataladi edi. boshqa 
har qanday bo'limi besh marta ko'proq - (.. AQSh $ 174,4 milliard yoki umumiy o'tkazmalari 57%) 
Sog'liqni saqlash boshqarmasi orqali ozod etiladi buyuk miqdori. Ayni paytda, federal byudjetidan 
barcha  pul  o'tkazmalari  ko'proq  yoki  kamroq  yo’nalishlarga      mo'ljallangan.  Shunga  ko'ra, 
transfertlar  maqsadli   va tor maqsadliga bo'linadi. 
tor maqsadli  transfertlar   
Bu  transfer  aniq  belgilangan  maqsad  ustida  ajratilgan:  masalan,  muayyan  ob'ekt  yoki 
muayyan toifadagi o'qituvchilar ish haqi to'lash uchun qurilish. Tarqatish tor quyidagi qoidalarga 
muvofiq amalga o'tkazmalarini maqsadli: 
qonun yoki ma'muriy tartibda tasdiqlangan formula asosida. formula statistika turli ichiga 
oladi.  Misol  uchun,  baliq  ovlash  asoslar  tiklash  dasturiga  muvofiq  fondlari  taqsimlash  davlat 
hududida  suv  organlari  sohasida  nisbati  va  er  asosida  amalga  oshiriladi,  qirg'oq  uzunligi  va 
litsenziya egalari soni baliq. 
Muayyan  loyihalar  ostida  bunday  transfertlar    odatda  tanlov  asosida  taqsimlanadi.Unday 
transfertlar mutlaq miqdori sifatida, yoki davlat xarajatlarining birgalikda moliyalashtirish sifatida 
ham  ajratildi.  ikkinchi  holda,  federal  byudjet  xarajatlarining  bu  turi  uchun  davlat  byudjeti 
tomonidan  harajatlar  qismini,  va  har  ikki  cheklangan  va  nooziq-cheklangan  bo'lishi  mumkin 
hamraisi  moliyalashtirish  maqsadida  federal  byudjetidan  ajratilgan  mumkin  mablag'larning 
umumiy miqdori o'rnini qoplaydi. 
maqsadli  transfertlar   
Ushbu turdagi transfer yaxshi mo'ljallangan, ammo ulardan foydalanish yo'nalishi davlatlar 
rasmiylari  etarlicha  belgilangan  federatsiyasi  keng  doirasida  qabul  mablag'laridan  foydalanish 
o'ziga xos yo'lini tanlash uchun ruxsat berish uchun keng yetarli belgilanadi. 
soliq federal xarajatlarni orqali qo'llab-quvvatlash 
federal byudjet hisobidan davlat va mahalliy hokimiyat organlari uchun qo'llab-quvvatlash, 
shuningdek, uning individual elementlar federal soliqlar bo'yicha soliq bazasi chiqarib natijasida, 
federal  byudjet  yo'qotilishi  mo`ljallangan  qaysi  soliq  xarajatlari  hisobidan,  amalga  oshiriladi. 
birinchi navbatda, bunday salbiy modda davlat va mahalliy hokimiyat organlarining obligatsiyalar 
bo'yicha foiz to'lovlarini shaklida ular tomonidan olingan daromad solig'i va mulk solig'i shaklida 
davlat va mahalliy byudjetlar byudjetlar ichiga soliq to'lovchilar tomonidan to'langan miqdorda, 
shuningdek pul mablag'larini o'z ichiga oladi. davlat Davlat byudjetiga kelayotgan daromad solig'i 
stavkasini oshirish uchun qaror qabul  qiladi,  agar Shunday qilib,  soliq solinadigan baza federal 
daromad  solig'i  kamaytiriladi  va  federal  byudjet  kam  pul  olasiz.  federal  byudjeti  bunday  zarar 
aslida davlatlariga moliyaviy yordam bo'ladi.  
AQShda,  subsidiyalar,  subventsiyalar  va  grantlar  orqali  hukumat  faol    ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanish ta'sir qilishi mumkin. Amerika Qo'shma Shtatlarida Byudjetlararo munosabatlar  turli 
darajadagi byudjetlarga ajratilayotgan byudjet grantlar murakkab tizimini taqdim etdi. 
AQShda, quyi byudjetlar ob'ektiv va so'zsiz moliyaviy qo'llab-quvvatlash, deb taqdim etdi. 
so'zsiz (non-maqsadli) moliyaviy yordam asosiy turi hisob xarajatlar ehtiyojlari va byudjet  ichiga 
oladi formulasini tasdiqlangan qonun bo'yicha hisoblangan o'tkazmalari ajratish asosida daromad 
byudjetlararo  tenglashtirish  dasturi  ishlab  chiqilgan.  Maqsadli    moliyaviy  yordam    grantlar 
shaklida taqdim etiladi (sog'liqni saqlash, ijtimoiy muhofaza va boshqa.). 
Germaniyada, birgalikda soliqlar yaxshi rivojlangan tizimi qaramay, subsidiyalar shaklida 
jamoalar uchun moliyaviy yordam, asosan, quruqlikka nisbatan ishlatiladi (katta ahamiyatga QQS 
tizimini  qayta  taqsimlash  hisoblanadi)  "birdamlik"  soliqlar  tomonidan  byudjet  xavfsizlik 
tenglashtirish  kuchli  tizimi  sifatida  katta  ahamiyat  kasb  etadi.  soliqlar  va  boshqa  manbalardan 
mahalliy hukumatlar daromad uchun to'liq dasturlarni amalga oshirish uchun etarli emas. Shuning 
uchun,  ular  shtatlar  tomonidan  taqdim  subsidiya  bog'liq.  (AQShda  kabi)  Ba'zi  subsidiyalar 

muayyan maqsadlar uchun ajratilgan, va ba'zi erkin tasarruf mumkin. mahalliy darajada byudjet 
resurslaridan Bunday sxema hizalama, har bir jamoa er tafovutlarni kamaytirish karatilgan ayrim 
yirik soliq daromadi, chunki, boshqa esa - xarajatlar majburiyatlar hamjamiyatga moliyalashtirish 
uchun etarli. 
                              
TAKRORLASH VA MUNOZARA UCHUN SAVOLLAR: 
1. Byudjet ssudalari nimamaqsaddaberiladi? 
2. Byudjetssudalarihisobinixujjatlashtirishtartibiniaytibbering? 
3. Byudjetssudalariniqoplashyo‘llarinitushuntiribbering? 
 4.Byudjet ssudalari bo‘yicha operatsiyalarini buxgalteriya yozuvlarida aks ettirish tartibini 
ko‘rsatib bering? 
5. Byudjetlaro‘rtasidao‘zarohisoblashuvlarhisobixaqidanimalarnibilasiz? 
6. Byudjetlaro‘rtasidao‘zarohisoblashuvlarhisobinixujjatlashtirishtartibiniaytibbering? 
7.Byudjetlaro‘rtasidao‘zarohisoblashuvlarhisobiniaksettiruvchibuxgalteriyaschyotlarinihususiyat
larinisharxlabbering? 
8.Byudjetlaro‘rtasidao‘zarohisoblashuvlarhisobinibuxgalteriyayozuvlaridaaksettirishtartibinitush
untiribbering? 
 
6-MAVZU. DAVLAT BYUDJETI IJROSI NATIJALARI HISOBI VA 
HISOBOTLAR 
 
REJA: 
 
1.  Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari byudjetlari ijrosi bo‘yicha natijalarni 
aniqlash tartibi. 
2.  Davlat  byudjeti  va  davlat  maqsadli  jamg‘armalari  byudjetlari  ijrosi  bo‘yicha  joriy 
hisobvaraqlarni yopish. 
3.  Davlat  byudjeti  ijrosi  bo‘yicha  davriy  hisobotlarni  shakllantirish.  Davlat  maqsadli 
jamg‘armalari byudjeti ijrosi bo‘yicha davriy hisobotlarni shakllantirish. 
4.  Davlat  byudjeti  va  davlat  maqsadli  jamg‘armalari  byudjetlari  ijrosi  natijalari  hisobi  va 
hisobotlarni tuzishda xorij tajribasi. 
 
          1.  Davlat  byudjeti  va  davlat  maqsadli  jamg‘armalari    byudjetlari    ijrosi  bo‘yicha 
natijalarni aniqlash tartibi.  
 
Byudjet  yilning oxirida, yillik hisobot tuzilishidan oldin moliya organining buxgalteriyasi 
har  bir  balans  hisobvaraqlaridagi  ma’lumotlarning  hakqoniyligini,  byudjet  ssudalari  bo‘yicha 
hisob-kitoblar  va  byudjetlar  o‘rtasida  o‘zaro  hisob-kitoblarning  holatini  tekshiradi.  Boshqa 
byudjetlar bilan o‘zaro hisob-kitoblar va olingan va berilgan ssudalar bo‘yicha hisob-kitoblar yil 
ohirigacha, qo‘shimcha davrdagi operatsiyalarni qo‘shib hisoblaganda tugatilishi lozim, yangi yil 
boshiga  hisob-kitoblar  hisobvaraqlarida  qoldiqlar  bo‘lmasligi  kerak.  Yil  yakuni  bo‘yicha 
byudjetlar ijrosi bilan bog‘liq buxgalteriya operatsiyalari yopish bo‘yicha yakunlash operatsiyalari 
amalga oshiriladi. 
Moliya  yili  yakuni  bo‘yicha  byudjet  ijrosi  natijalarini  aniqlash  jarayonida  buxgalteriya 
ma’lumotnomalari  rasmiylashtirilib  memorial  orderlarga  buxgalteriya  yozuvlari  berilib 
o‘tkaziladi. Memorial orderdagi yozuvlar Bosh-jurnal kitobiga o‘tkaziladi (1-chizma). 
Moliya  organlarida  byudjet  ijrosi  natijalari  hisobi  09  "Natijalar"  nomli  hisobvaraqda 
yuritiladi. Ya’ni 
090 
Byudjet ijrosining natijalari 
091 
RespublikaByudjetioldidagimahalliyByudjetlarningByudjetssudalaribo‘yichaqarzdorl
igi 

092 
RespublikaByudjetining(ga) 
mahalliyByudjetlarga 
(ning) 
o‘zarohisob-
kitoblarbo‘yichaqarzdorligi 
093 
Yuqori  mahalliy  Byudjetlarga  quyi  mahalliy  Byudjetlarining  Byudjet  ssudalari 
bo‘yicha qarzdorligi 
094 
Quyi  Byudjetning(ga)  yuqori  Byudjetga(ning)  o‘zaro  hisob-kitoblar  bo‘yicha 
qarzdorligi 
095 
Davlatningtashqiqarzibo‘yichamablag‘lartushumivaishlatilishinatijasi 
096 
Davlat maqsadli jamg‘armalari va boshqa Byudjetdan tashqari jamg‘armalar Byudjeti 
ijrosining natijalari 
097 
Bojxona organlari  depozit schyotiga mablag‘lar tushumi va sarflanishi ijrosi natijalari 
098 
Byudjetdan  tashqari  Pensiya  jamg‘armasi  mablag‘lari  tushumi  va  sarflanishi  ijrosi 
natijalari 
099 
Byudjetdan mablag‘ oluvchilarning  Byudjetdan tashqari va boshqa mablag‘lar tushumi 
va sarflanishi ijrosi natijalari 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 – chizma. Byudjet ijrosi natijalarini buxgalteriya hujjatlarida aks ettirishning 
sxematik ko‘rinishi. 
 
3.  Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari byudjetlari ijrosi bo‘yicha joriy 
hisobvaraqlarni yopish. 
''Byudjet  ijrosining  natijalari"  nomli  090-sonli  hisobvaraq  byudjetlarning  ijro  etish 
natijalarini  aniqlash  uchun  mo‘ljallangan.  Natijalar  yilning  ohirida  090-sonli  hisobvaraqning 
kreditiga  "Byudjet  daromadlari"  nomli  040-sonli  hisobvaraqdagi  qoldiqlarni  va  "Respublika 
byudjetidan olingan va berilgan mablag‘lar" nomli 071-sonli, "Mahalliy byudjetlardan olingan va 
berilgan  mablag‘lar"  nomli  072-sonli  hisobvaraqning  kredit  aylanmalarini,  090-sonli 
hisobvaraqning debetida esa - "Byudjet xarajatlari" nomli 020-sonli hisobvaraqning qoldig‘ini va 
071-sonli va 072-sonli hisobvaraqlar bo‘yicha debet aylanmalarni hisobdan chiqarish yo‘li bilan 
aniqlanadi.[2] 
090-sonli  hisobvaraq  bo‘yicha  olingan  kredit  qoldig‘i  byudjetning  ijro  etilishi  natijasi  bo‘ladi. 
Keyingi  moliya  yilida  byudjet  parametrlari  tasdiqlangandan  so‘ng  090-sonli  hisobvarag‘idan 
“Byudjetlar ijrosi natijalari” byudjetda hisobot yili xarajatlarini qoplash uchun ko‘zda tutilgan yil 
boshiga  qolgan  qoldiq  summasi  hisobdan  chiqariladi,  bunda  040-sonli  hisobvaraq  “Byudjetlar 
daromadlari” 
kreditlanadi.  
Tegishli buxgalteriya ma’lumotnomalari 
   Memorial order 
(274-b shakl) 
 
 
"Bosh jurnal" daftari (1-k shakl) 
 
Hisobot shakllari 
      Memorial order 
(274-f shakl) 
 
    Memorial order 
(274-t shakl) 
 
   Memorial order 
(274-v shakl) 
 

Tasdiqlangan  byudjetda  ko‘zda tutilgan  aylanma  kassa mablag‘i va  byudjet  mablag‘ining  erkin 
qoldiqlari (ular mavjud bo‘lganda) 090-sonli “Byudjetlar ijrosi natijalari” hisobvarag‘ida qoladi. 
Moliya yili davomida moliya organlari byudjetdan mablag‘ oluvchilarning tegishli xarajatlar 
smetasiga  va  byudjetlarga  o‘zgartirishlar  kiritish  davomida  g‘aznachilik  bo‘linmalariga, 
qonunchilikda belgilangan muddatlarda, ijro etuvchi hokimiyat organlarining qarorlariga muvofiq 
ko‘zda tutilgan, belgilangan maqsadlar  yo‘nalishlari  va miqdorlari, har bir holat va  byudjetdan 
mablag‘ oluvchi bo‘yicha byudjet mablag‘larning erkin qoldiqlari summalari to‘g‘risida yozma 
ma’lumot 
beradi. 
G‘aznachilik bo‘linmalari, moliya organlaridan olingan hujjatlar asosida ushbu mablag‘larni 090-
sonli  hisobvaraqdan  “Byudjetlar  ijrosi  natijalari”  040-sonli  hisobvarag‘iga  “Byudjetlar 
daromadlari”  kreditiga  ularni  tegishli  hisob  registrlarida  aks  ettirgan  holda,  mazkur  chorakka 
tegishli miqdorlarda, hisobdan chiqarish bo‘yicha operatsiyalarni amalga oshiradi.