- Статистика фани мустақил фандир, чунки у ўзининг предмети (ўрганиладиган объектига) ва хусусий методларига (ўрганиш қуролларига) эга.
- Олимлар орасида статистиканинг предмети тўғрисида турлича қарашлар мавжуд.
- Уларнинг баъзилари статистикани универсал фан, у ўрганадиган объект фақатгина ижтимоий ҳаётдаги оммавий ходисалар билан чекланиб қолмасдан, табиатдаги ходисалар ҳамдир, деб ҳисоблайдилар. Бу билан улар ижтимоий ҳаёт қонунлари билан табиат қонунлари ўртасида туб фарқ борлигини инкор этадилар.
2-савол: Статистика тўғрисида тушунча ва унинг предмети - Француз иқтисодчиси Дюма: “Статистика фан эмас, балки ўрганиш ва ифодалаш қуролидир”, деб ҳисоблайди.
- Р. Фишер статистикани амалий математиканинг бир тармоғи деб фикр юритади.
- Бошқа бир гуруҳ олимлар статистика ҳам фан, ҳам метод деб тасдиқлайдилар. Ижтимоий ҳаётдаги ходисалар унинг предмети бўлса, метод унга нисбатан кенг маънога эгадир, дейишади.
- Статистика ижтимоий ҳодисаларнинг миқдорий характеристикаларини ўрганиб, уларни ўзининг кўрсаткичларида ифодалайди.
- Бундан мақсад – ҳодисаларнинг меъёрларини кўрсатиш, миқдорий томонларнинг ўзгаришида ижтимоий ривожланиш қонуниятлари конкрет шароитда қай тарзда намоён бўлаётганлигини аниқлашдан иборатдир.
- Лекин шунга қарамасдан, статистикада миқдор ва сифат диалектик боғлиқликда кўрилади.
3-савол: Статистиканинг асосий тушунчалари - Статистика рақамлар ёрдамида ифодалайдиган ижтимоий ҳодисаларнинг миқдорий характеристикалари - макон ва замонда фарқланади.
- Масалан, аҳоли сони ва таркиби айрим шаҳарларда бир хил эмас, улар вақт давомида ҳам ўзгариб боради.
- Бошқа сифат кўрсаткичлари: маҳсулот, меҳнат унумдорлиги, таннарх, фойда ва ҳ.к.лар ҳам доимий ўзгаришда бўлади.
- Демак, статистик маълумотларнинг характерли хусусияти – уларнинг конкретлиги, вақт, макон ва тўплам ҳажмининг аниқлигидадир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
