Toshkent to’qimachilik va yengil sanoat instituti “Korporativ boshqaruv” kafedrasi Guruh: 13-21

bo‘lsa, iqtisodiyot me’yorida rivojlanayotgan hisoblanadi. 
Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, 
respublikada iqtisodiy faol aholining 95 foizini ish bilan bandlar tashkil etadi (2-
jadval).
2-jadval 
O‘zbekiston Respublikasida ish bilan band aholi soni va tarkibining 
o‘zgarishi, ming kishi
6
 
T/r 
Ko‘rsatkichlar 
2018 yil
2019 yil
2019yilda 
2018yilga 
nisbatan 
(+,-) 
(%) 
1 
Jami ish bilan bandlar 
12818,4 
13058,3 
239,9 
101,9 
SHu jumladan: 
1.1. 
Iqtisodiyotning rasmiy sektorida ish bilan 
bandlar soni 
7755,7 
7849,2 
93,5 
101,2 
SHundan: 

1.1.1. 
Iqtisodiyot tarmoqlarida ish bilan bandlar 

soni (yirik biznesda) 
2419,8 
2431,6 
11,8 
100,5 
1.1.2. 
Kichik korxonalar va fermer xo‘jaliklarida 
ish bilan bandlar soni 
2228,7 
2229,5 
0,8 
100,0 
1.1.3. 
YUridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik 
faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxs sifatida 
rasman ro‘yxatga olingan fuqarolar soni 
844,2 
871,1 
26,9 
103,2 
1.1.4. Dehqon xo‘jaliklarida ish bilan bandlar soni 
1815,2 
1869,2 
54,0 
103,0 
1.1.5. 
Boshqa tashkilot va muassasalarda ish bilan 
bandlar soni 
447,8 
447,8 
0,0 
100,0 
1.2. 
Iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish 
bilan bandlar soni 
3989,1 
4207,8 
218,7 
105,5 
shundan: 

1.2.1. 
Nomuayyan, bir martalik va mavsumiy 

ishlarni bajaruvchilar soni 
1572,4 
1656,8 
84,4 
105,4 
1.2.2. 
Mehnat 
munosabatlarini 
rasmiylashtirmasdan 
oila 
boshliqlariga 
ularning tadbirkorlik faoliyatida yordam 
beruvchi oila a’zolari 
991,2 
1081,3 
90,1 
109,1 
1.2.3. 
Ro‘yxatdan o‘tmasdan va tegishli ruxsatsiz 
faoliyat olib boruvchi tadbirkorlar 
1425,5 
1469,7 
44,2 
103,1 
6
Jadval O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi ma’lumotlari asosida tuzilgan. 

---

16 
2-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, 2018-2019 yillar davomida ish bilan band aholi 
soni 93,5 ming kishiga yoki 1,2 foizga ortgan.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2007 yil 27 maydagi “Ishga 
joylashtirishga muhtoj mehnat bilan band bo‘lmagan aholini hisobga olish 
metodikasini takomillashtirish to‘g‘risida”gi 106-sonli qaroriga asosan ish bilan 
bandlar quyidagi turlarga bo‘linadi: 
− 
iqtisodiyotning rasmiy sektorida ish bilan bandlar; 
− 
iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan bandlar; 
− 
respublikadan tashqariga ishlash maqsadida ketgan fuqarolar. 
Tahlil qilinayotgan davrda iqtisodiyotning rasmiy sektorida ish bilan bandlar 
soni 1,2 foizga ortgan. Rasmiy sektorida ish bilan bandlar tarkibi quyidagilardan 
tarkib topgan:
− iqtisodiyot tarmoqlarida ish bilan bandlar (yirik biznesda); 
− kichik korxonalar va fermer xo‘jaliklarida ish bilan bandlar; 
− yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxs 
sifatida rasman ro‘yxatga olingan fuqarolar; 
− dehqon xo‘jaliklarida ish bilan bandlar; 
− boshqa tashkilot va muassasalarda ish bilan bandlar. 
Bu davrda (2018-2019 yillar) iqtisodiyot tarmoqlarida ish bilan bandlar (yirik 
biznesda) soni – 0,5 foizga, yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan 
shug‘ullanuvchi shaxs sifatida rasman ro‘yxatga olingan fuqarolar – 3,2 foizga, 
dehqon xo‘jaliklarida ish bilan bandlar soni – 3,0 foizga ko‘paygan, kichik 
korxonalar va fermer xo‘jaliklarida ish bilan bandlar soni esa o‘zgarishsiz qolgan. 
Tadbirkorlik sohasida ish bilan bandlar sonining ortishi mamlakatimizda olib 
borilayotgan oqilona islohotlar bilan bog‘liq. 2015 yil 1 yanvardan boshlab 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 13 fevraldagi 
“Mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan yagona ijtimoiy to‘lovni hisoblash 

---

17 
va to‘lash tartibi to‘g‘risida”gi 26-sonli qaroriga
7
asosan mikrofirmalar va kichik 
korxonalar uchun yagona ijtimoiy to‘lovni hisoblash tartibi va to‘lash tartibi 
o‘zgardi. YAngi tartibga muvofiq 2015 yil 1 yanvardan boshlab mikrofirmalar va 
kichik korxonalar, shuningdek fermer xo‘jaliklari uchun yagona ijtimoiy to‘lovning 
2014 yilda amal qilgan 25 foiz o‘rniga, mehnatga haq to‘lash jamg‘armasining 15 
foiziga teng bo‘lgan stavkasi belgilandi.
2015 yilning 1 iyulidan yakka tartibdagi tadbirkorlarga, faoliyatidan kelib 
chiqqan holda, har bir yollangan ishchi uchun byudjetdan tashqari Pensiya 
jamg‘armasiga eng kam oylik ish haqining 50 foizi miqdorida sug‘urta badali va 
yakka tartibdagi ish beruvchi tadbirkor uchun belgilangan soliq stavkasining 30 foizi 
miqdorida soliq to‘lash sharti bilan bir nafardan uch nafargacha ishchini yollash 
huquqi berildi
8
. 
YAna jadval ma’lumotlarining tahlili respublikada iqtisodiyotning norasmiy 
sektorida ish bilan band aholi sonining 2018 yildagi 6542.1 ming kishidan 2019 
yilda 8036.2 ming kishiga ortganligini ko‘rsatdi. 
Odatda iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan band aholining tarkibi 
quyidagilarga bo‘linadi: 
− nomuayyan, bir martalik va mavsumiy ishlarni bajaruvchilar; 
− mehnat munosabatlarini rasmiylashtirmasdan oila boshliqlariga ularning 
tadbirkorlik faoliyatida yordam beruvchi oila a’zolari; 
− ro‘yxatdan o‘tmasdan va tegishli ruxsatsiz faoliyat olib boruvchi 
tadbirkorlar. 
Tahlillarga ko‘ra, so‘nggi yillarda respublikada nomuayyan, bir martalik va 
mavsumiy ishlarni bajaruvchilar soni – 5,4, mehnat munosabatlarini 
rasmiylashtirmasdan oila boshliqlariga ularning tadbirkorlik faoliyatida yordam 
beruvchi oila a’zolari soni – 9,1 foizga, ro‘yxatdan o‘tmasdan va tegishli ruxsatsiz 
faoliyat olib boruvchi tadbirkorlar soni esa 3,1 foizga ortgan. 
7
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 13 fevraldagi “Mikrofirmalar va kichik korxonalar 
tomonidan yagona ijtimoiy to‘lovni hisoblash va to‘lash tartibi to‘g‘risida”gi 26-sonli qarori // www.lex.uz/ 
8
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 15 maydagi “Xususiy mulk, kichik biznes va xususiy 
tadbirkorlikni ishonchli himoya qilishni ta’minlash, ularni jadal rivojlantirish yo‘lidagi to‘siqlarni bartaraf etish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi 4725-sonli Farmoni // www. lex.uz. 

---

18 
Respublikada aholini bir martalik ishga jalb qilish ishlari yildan-yilga 
takomillashib bormoqda. Bu faoliyatning mohiyati shundaki, o‘z mehnat layoqatini 
qisqa muddatli (to‘liq bir ish kunida yoki to‘liqsiz bir ish kunida, ikki yoki undan 
ortiq, lekin bir oydan kam ish kunida) sotish istagida bo‘lgan fuqarolarga mehnat 
muassasalari ish beruvchi va yollanma ishchini bir-biri bilan uchrashtirish va 
kelishib olishlariga ko‘maklashmoqda. Bunday tadbirlar aholi gavjum bo‘lgan va 
ilgaridan norasmiy tarzda mehnat layoqati savdosi amalga oshirilgan joylarda tashkil 
qilinmoqda. 
Ishchi kuchi bozoridagi talab va taklif miqdori, aholi turmush darajasi, 
mamlakatdagi bir qator makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarning holati ish bilan 
bandlikdagi vaziyatga chambarchas bog‘liq. Birgina ish haqi darajasining o‘zi ishchi 
kuchi bozoridagi talab va taklif, aholi daromadlari, mamlakat iqtisodiy holatiga 
bevosita ta’sir ko‘rsatadi. 
O‘zbekiston Respublikasi bo‘yicha ishchi kuchi bozoridagi vaziyat qulay 
bo‘lib, Bandlikka ko‘maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish markazlariga 
ish so‘rab murojaat qilganlarning aksariyat qismi ishga joylashtirilgan (3-jadval). 
3-jadvaldan ko‘rinadiki, 2019 yilda Bandlikka ko‘maklashish va aholini 
ijtimoiy muhofaza qilish (tuman, shahar) markazlariga ish so‘rab murojaat qilganlar 
soni 3,0 mln.kishini tashkil etgan, shundan markazlar tomonidan 2,84 mln kishi yoki 
94,6 foizi ishga joylashtirilgan.