Toskent viloyat davlat pedagogika instituti
Download 1.03 Mb. Pdf ko'rish
|
jahon mamlakatlarining iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi(1) 130620082611
- Bu sahifa navigatsiya:
- Nazorat savollari.
- Tabiiy sharoiti va resurslari
- Marganeц
- Tuprok va Usimlik katlami
Janubi- SHarkiy rayoni markazlari Lion va Marselь yirik va turli – tuman sanoat rayonlarining markazlari bulib koldi. Sena va Rona daryolari kushilgan erlarda joylashgan Lion shaхri kadimiy shoyi tukimachiligi bilan mashхur bulgan хozir эsa asosan sunъiy toladan gazlamalar tukiladi. Franцiyaning эng yirik porti – Marselь sanoati chetdan keltiriladigan хom ashyoni kayta ishlaydigan tarmoklar joylashgan. Rona daryosi эtagida katta port, neftь хimiyasi va metallurgiya sanoati majmuasi Fos-Sюr-Mer kurilgan. Provans soхilida mashхur Zangori kirgok (Rivьera) kurortlari mavjud. G’arbiy rayon kishlok хujaligi rayonlari urtasida ikkita katta sanoat shaхri va yirik regional poytaхtlar Tuluza va Bordo porti joylashgan. Kishlok хujaligining iхtisoslashuvi shimoldan janubga tomon uzgarib boradi. Normandiya va Bretanь kishlok хujaligi asosan koramol bokishga iхtisoslashgan. Janubrokda tamaki, makkajuхori эkish va uzumchilik aloхida ajralib turadi. Tashki- iktisodiy alokalari, Franцiya tashki alokasida savdo balansi kupincha passiv buladi. Importining yarmini хom ashyo va yokilgi, kolgan kismini tayyor buюmlar va yarim fabrikatlar tashkil эtadi. Эksportning 3\4 kismi tayyor buюmlarga (shu jumladan 1\4 kismi mashinalar va asbob uskunalarga) хamda kishlok хujalik maхsulotlariga tugri keladi. Tashki savdo «Jaхon bozori» mamlakatlari bilan olib boriladi. Tayanch tushunchalar. 1. Hududning agroiklim sharoiti. 2. Ishlab chikarishga iхtisoslashishi. 3. Iktisodiy rayon хususiyatlari. Nazorat savollari. 1. Franцiya kanday turdagi tabiiy resurslarga boy? 2. Franцiya kaysi turdagi эnergetika resurslari bilan yaхshi taъminlangan? 3. Franцiya metallurgiya sanoatida эng etakchi tarmok kaysi? MAVZU: BUЮK BRITANIYA MAKSAD: Bubk Britaniya хududi, chegaralari, iktisodiy geografik o’rni; aхolisining soni, dinamikasi, joylashishi. Sanoat va kiщlok хujaligi tarmoklari. Tarnsport tarmoklari, atrof muхit aхvoli, tashki iktisodiy alokalar хakida bilim va malakaga эga bulish. USLUBIY TAЪMINOT: 1.Jaхon mamlakatlarining siyosiy хaritasi. 2.Jaхon mamlakatlari maъlumotnoma. Toshkent 1993y. 3.V.P.Maksakovskiy. Jaхon mamlakatlarining iktisodiy va ijtimoiy geografiyasi, Toshkent 1995. 4.Stranы mira. M. 1999. REJA: 1. Buюk Britaniyaning iqtisodiy geografik o’rni 2. Tabiiy sharoiti va resurslari 3. Aхolisi va Davlat tuzumi 4. Хujaligiga umumiy taъrif 5. Sanoati 6. Kishlok хujaligi 7. Transporti va tashki iktisodiy alokalari 8. Ichki iktisodiy rayonlari ASOSIY QISM Buюk Britaniya хududiga SHimoliy Irlandiya va 4 ta yirik orollar gruhi Gebrid, Orkney, SHotland bular Atlantika okeanida, La – Mansh bo’g’ozidagi Normandiya oroli hamda atrofidagi mayda orollar kiradi. Buюk Britaniyaning maydoni 242 ming km.kv. Aholisi – 59 mln.kishi (1997y). Buюk Britaniyaning mamuriy хududiy bo’linishi 4 ta tariхiy oblastdan iborat: Angliya, Uэlьs, SHotlandiya, Olьster ( SHimoliy Irlandiya). Iqtisodiy geografik o’rni qulay joyda joylashgan Buюk Britaniya qadimdan kemasozlik bilan shug’ullanib kelgan ochiq dengizga va dunyo okeaniga bemalol chiqa olgan Dunyoning boshqa mamlakatlari bilan savdo – sotiq ishlarini olib borgan. Hozir ham Buюk Britaniya mamlakati Dunyoning ko’p mamlakatlarini bog’lab turuvchi halqaro havo portlari va dengiz portlarining ahamiyati katta. ХХ asrda iqtisodiy geografik o’rni biroz yomonlashdi bunga sabab nemis fashistlarining urushi Buюk Britaniyaning iqtisodiy rivojlanishiga katta zarar etkazdi. Tabiiy sharoiti va resurslari Buюk Britaniyaning tabiiy resurslari asosan Юra davridagi yotqiziqlar ostida paydo bo’lgan toshko’mir konlari kengtarqalgan. Toshko’mir havzalari Buюk Britaniya хududining ko’p qismida tarqalgan baъzi birlari ko’p ishlatilganligi tufayli tugash arafasida. Toshko’mir konlarining katta havzalari Markaziy Angliya, Janubiy Uэlьs, SHotlandiya хududida joylashgan. Zonasi (190mlrd.t) qazib olish bo’yicha Buюk Britaniya kapitalistik dunyoda 3-chi o’rinda AQSH va GFRdan keyin. Temir rudasi Buюk Britaniya orolining markaziy qismida rangli metallar to’liq ishlatilgan qalay va mis konlarining maъlum bir qismi Kariuэll chrim orolida qolgan Kaolin va turli хil qurilish materiallari keng tarqalgan. 1960 yillari shimoliy dengizda Angliya sektoriga qarashli teritoriyalarida neft 1,8 mlrd.t. va gaz 711 mlrd.m 3 konlari ochildi. Эkafiks, UЭSTSol, Vayking, Frigt, Fortis, Payper, Brent neft konlari. Qishloq хo’jalikda erlardan foydalanishda iqlim sharoiti baъzi bir qiyinchiliklarga olib keladi. YOg’ingarchilik (1000-1500mm) ko’pchiligi tufayli quyoshli kunlar shimolda va g’arbiy teritoriyalarda g’alla эkinlari pishib etilmaydi. Janubda va janubiy sharqiy teritoriyalarda mo’ъtadil iqlimga хos эkinlarning barchasini эkish mumkin. Namgarchilik ko’l okean iqlimida yaylovlar chorvachilikda juda yaroqli hududning 9%, o’rmonlar bilan band. SHotlandiya tog’larida, Pekin tog’larida. Aholisi. Buюk Britaniya aholisi Х1Х asr davomida tabiiy o’sish hisobiga o’sadi. Х1Х asr oхirlarida Urbanizaцiya rivojlanish oqibatida tug’ilish kamayib ketdi. Tabiiy o’sish 1000 kishiga 1 kishi to’g’ri keladigan bo’ladi. (1997-13-11-2). Aholining o’sishi bo’yicha Buюk Britaniya dunyo bo’yicha oхirgi o’rinlarga tushib qoldi. 19 < 15 /16 > 64 100 kishi hisobiga эrkaklar-74, ayollar-79 . Buюk Britaniyada ingliz tili 80% ingliz, 15% SHotland UЭLЬS tarqalgan. Mamlakatda aholining asosiy qismi shaharlarda yashaydi. Taхminan 82% shaharlarda yarmidan ko’prog’i yirik shaharlarda va shahar aglomeraцiyasida yashaydi. Aholi zichligi ham юqori o’rtacha 227 kishi 1 km 2 . Angliya -350, UЭLЬS-132, SHotlandiya va shimoliy Irlandiyada -107 kishi 1 km 2 . Aholisining 63% noishlab chiqarishda 29% sanoat va qurilishda band ishchilar asosan immigrantlar. Davlat tuzumi. Buюk Britaniya konstituцion monarхiya, qirolicha Elizaveta -2. Davlatini boshqarmaydi. Qonuniy хokimiyat ikki palatali parlament. Quyi palatada, юqori palatadan ijro эtuvchi хokimiyat vazirlar mahkamasi. Sanoati. 1970 yil oхiri, 1980 yil boshlarida Buюk Britaniya rivojlangan kapitalistik mamlakatlarda sanoat ishlab chiqarishning 5% tashkil qiladi. Sanoatning baъzi bir yangi va эski tarmoqlari bo’yicha AQSH, GFR, Franцiyadan qolishmaydi. Эnergetika. Buюk Britaniya Эnergiya istemolida ko’mir-34%, neft-35%, tabiiy gaz- 23,6%, Atom va gidroэnergiya-6,6% - 99,2, 0,8------- Toshko’mir Buюk Britaniyada juda ko’p joylashgan va ko’plab qalib olgan. Yorkshil havzasidan 13%, Nortumberland-Darem havzasida kokolonuvchi ko’mir 8%, janubiy UЭLЬS havzasi qolgan qismi SHotlandiya, Lankashira, Midland neft SHotlandiyaning shimoliy sharqiy qirg’oqlaridan olinadi. “British petroleum” kompaniyasi ishlab olib boradi. 115,2 mln.t. yiliga ldinadi. Teхnologiyasi neftni qayta ishlovchi zavodlarida o’zining neftiga moslashgan. Neftning maъlum bir qismi yaqin sharq va Afrikadan keltiriladi. SHimoliy dengiz neftini va neft mahsulotlarini эksport qiladi. Mamlakatda 25ta NPZlar yiliga 6-12 mln.t. neftni qayta ishlaydi. Tabiiy gaz qazib olish (40 mlrd.m 3 ) эhtiyojining ¾ qondiradi qolganini Norvegiyadan keltiradi. Suv osti gaz quvuri qirg’oq bo’ylab kelib London-Lankashir va butun mamlakat bo’ylab ketgan. Buюk Britaniya ko’p mamlakatlar orasida birinchilardan bo’lib AЭS (Kolder-Хoll) 1970 yilgacha эnergi ishlab chiqarishda lider bo’lgan. Hozir эsa AQSH, Franцiya,FRG va Kanadadan keyin AЭS 17% эlektr эnergiya beradi. IЭSlari Yorхsheюr havzasida Trent daryosi havzasida. Qora metallurgiya. Bu tarmoqning 90% quvvati “British Stil” davlat kompaniyasiga teng keladi. Temir rudasini Kanada, Braziliya, SHveцiya, Venesuэladan keltiradi. Metal zavodlari ko’proq qirg’oq bo’ylari rayonlarida to’plangan. Skantrop (Хambera) yaqinida janubiy UЭLЬS ( Port-Tolbotva Llanuэrn) Tissayde (Lakenbi-Redkar) SHotlandiya (Ravenskreyg) Rangli metallurgiya. Tarmoq asosan import хom ashyo hisobiga ishlaydi. Ko’proq ikkilamchi tarmoq rivojlangan birlamchilaridan qalay va alюminiy 290 ming t. birlamchi va 144 ming.t. ikkilamchi alюminiy; 135 ming t. mis, 335 ming.t qo’rg’oshin, 7 ming t qalay quyadi. Alюminiy va qo’rg’oshin bilan эhtiyojini qondiradi. Qalay bilan 3/10 ni qondiradi. Rangli metal quyadigan (эritadigan) zavodlar ham port shaharlarda joylashgan. Linmut, SHidlend, Lankashir. Mashinasozlik. Mashinasozlik Buюk Britaniya sanoatining asosiy (Bosh) tarmog’i hisoblanib mahsulotning 2/5 ni эksportning 1/3 tashkil qiladi. Mashina va jihozlarni tashqi savdoga chiqarishda kapitalistik mamlakatlar orasida Franцiya bilan 4-5 o’rinni almashinib turadi. CHet эl kompaniyalaridan ham mashinalar ishlab chiqaradi. Davlat kompaniyasi “British leyland”, Amerikaning “Ford”, “Djeneral motorz” Franцiyaning “Talbot” kompaniyalari avtomobil ishlab chiqaradi. Avtomobilsozlikdan keyin Эlektroteхnika, Эlektronika keng rivojlandi. Aviaraketasozlik jihozlari AQSH, Franцiyadan keyin. Qishloq хo’jaligi. 29% shudgor qilinadi, 9% o’rmonlar bilan band erlarni katta qismi fermerlar эgallagan. Qishloq хo’jalik oziq-ovqat эhtiyojining ¾ tashkil эtadi. 70% qishloq хo’jalik mahsulotining bahosini chorvachilik beradi. Yirik shoхli qoramol 13 mln.bosh. CHo’chqachilik, Parrandachilik , qo’ychilik (34mln.bosh) юqori mahsulotli qo’ylar boqiladi. Dehqonchilikda g’allachilik asosiy maydonni эgallaydi. 29% haydaladigan erlar. Bug’doy 57ц/ga, arpa 44ц/ga, qand lavlagi 327ц/ga, kartoshka 317ц/ga. Qishloq хo’jalik mahsulotlarini etkazishda Doniya va Gollandiyaga etishib oldi. Transport. Buюk Britaniya юk oboratida 85% dengiz transporti zimmasiga teng keladi. Buюk Britaniya dengiz floti dunyoda 8-chi o’rinda. Dunyo юk tonnasining 4% tashkil эtadi. London porti юk oboroti 60 mln.t. Livernul -24 mln.t. MAVZU: SHARQIY EVROPA DAVLATLARI Reja: 1. Geografik urni. 2. Tabiiy resurslari. 3. Aхolisi. 4. Хujaligi. ADABIYOTLAR: 1. «Эkonomicheskaya i soцialnaya geografiya zarubejnых stran». M. 1989. 2. Stran mira. M. 1999. 3. N.A.Ioffe «Mы i planeta» M. 1988. SHarkiy Evropa mamlakatlari kadimiy davlatlardan хisoblanib 1945 yildan sung fashistlar Germaniyaning taslim bulishidan sung mustakil soцialistik davlatga aylandi. Bu davlatlarning taъsiri buldi, mamlakatlarning barcha iktisodiy va siyosiy ishlarida Sovet Ittifokining taъsiri kuchli bulgan. Evropada 8 ta soцialistik mamlakat bulib, bularning хammasi Varshava shartnomasi va uzaro iktisodiy yordam Kengashiga aъzo эdilar. Kushni davlatlarning aksari эsa NATO Blokining aъzosi эdi. Mamlakatlarning birligini taъminlashda Varshava shartnomasi tashkilotchisi Sovet Ittifoki javobgar эdi. Keyingi yillardagi mamlakatlarning mustakillikka intilishidagi хarakatlari natijalari хamda Germaniya demokratik respublikasining kushilishi mamlakatlar siyosatida mustakillikni namayon эtdi va natijada хar bir mamlakat uzining siyosatiga эga buldi. SHarkiy Evropa mamlakatlarining umumiy maydoni 1,3mln. km 2 bulib aхolisi 135mln ni tashkil kiladi. Tabiiy va iktisodiy jugorofiya jiхatidan kulay joylashgan. SHark bilan G’arbiy Evropa mamlakatlarini boglovchi tugonda joylashgan bulib, bu mamlakatlarning iktisodiy rivojlanishida kulaylialar tugdiradi. Jumladan: 1. Mamlakatlar kulay iklimiy mintakada joylashgan. 2. Kushni mamlakatlar rivojlanish хam muхim aхamiyatga эga. 3. Kulay transport tarmoklariga эga. 4. Tuprok usimlik dunyosiga boy. 5. Kazilma boyliklar umuman tabiiy resurslar bilan urtacha taъminlangan. Ayrim resurslar kushni davlatlarda bulib uzaro alokalarda muхim rol uynaydi. Ruminiya neftga boy bulsa, CHeхiya, Polьsha kumirga boy, Vengriya boksitga boy davlat. Mamlakatlarning хujalik rivojlanishi хam uziga хos dunyo sanoat maхsulotlarning kup kismini etkazib bermokda. Bu mamlakatlar хozirda kushni davlatlar ; jumladan rivojlangan mamlakatlar bilan uzviy alokada. Bu mamlakatlar soцialistik tuzim davrida Sovet Ittifokining yordamidan baхramand bulib keldi. Jumladan: 1. Bolgariyaga – «Maria» - «Vostok» IЭS «Kozloduy» metallurgiya kombinatini. 2. GDR ga «Nord» AЭS «Эizen Хюpengitat» metallurgiya korхonasi «Nevefi» neftni kayta ishlash korхonasi. 3. CHeхoslovakiyaga «Koshide» metallurgiya kombinati. «Bratislova» neftni kayta ishlash korхonasi. 4. Vengriyaga «Dunayvari» metallurgiya korхonasi. 5. Ruminiya «Talats» metallurgiya kombinati va boshkalari kurib bergan. Tayanch tushunchalar. 1. SHarkiy Evropa davlatlarining iktisodiy geografik urni. Resurslari, aхolisi. 2. Soцialistik tuzumning barpo bulgandan sungi uzgarishlar va tarakkiyot. 3. Хujalik tarmoklarining хilma-хilligi. Nazorat savollar. 1. SHarkiy Evropada kanday davlat. 2. Varshava shartnomasi, uzaro iktisodiy yordam Kengashlarining tugatilgan vakti. 3. SHu davlatlarning kay birida kumir kup kazib olinadi? MAVZU: VENGRIYA RESPUBLIKASI MAKSAD: Talabalarga Vengriya iktisodiy geografik urni, tabiiy sharoiti va resurslari, aхolisi va meхnat resurslari,хujaligining shakllanishi, rivojlanish хususiyatlari ularning хududiy joylanishini ishlab chikarish kuchlarini joylashtirish хakida talabalarga malaka va bilim berish. REJA: 1.Vengriya espublikasining iktisodiy geografik urniga taъrif. 2.Vengriya tabiiy sharoiti va resurslari. 3.Aхolisi va meхnat resurslari. 4.Хujaligi. 5.Transporti. 6.Ichki tafovutlari. Vengriya davlati Х-Х1 asrda tashkil topgan. Bungacha Vengerlar Dunay buyi va Ural oldidan kuchib kelib Dunayning urta okimlarida tekislik va kirli joylarda utrok хolda joylashib kolishdi. Vengriya kiroli erlarni bosib ( aхolisi Slovaklar, Zakarpatiya Ukrainlari, Хorvatlar, Transilvaniyani Ruminlar yashaydigan joylarini) oldi. 1526 yil Moхachem shaхri ostonasida Turklar bilan bulgan jangda maglubiyatga uchrab Vengriya davlat bulib mustakil tashkil bulmadi. ХUP asr oхirlarida davlat Turklar хokimligidan ozod buldi, lekin Avstriya boshkardi. Vengriya davlati 1918 yili uz terotoriyasida tiklandi. Tula ozodlikka 1919 yili эrisha olmadi. 1945 yil oхirida Vengriya ozod buldi. Dunayning urta okimida ikki tomonida joylashgan. Vengriya-Юgoslaviya, Avstriya, Slovakiya, Ruminiya, Ukraina bilan chegaradosh. Vengriya maydoni 93 ming km 2 . Maydonining 4\5 kismi tekislikdan iborat. Dunayning SHarkida – Alьfyolьd- Urta Dunay katta tekisligi эng past eri dengiz satхidan 100m balandlikda. Dunay va Tiso daryolari oraligi tuprok va loylar bilan biroz baland joyi- Nъirsheg- kumok tuproklari bilan koplangan. Alьfelъd shimolida uncha baland bulmagan uchlamchi vulkonik porodalar va oхak toshlar Karpat togi davomi SHimoliy urtacha toglar (massiv) Byorjenь, Matra, Bюkk va boshkalar) kamdan-kam 1000m.ga etadi. Эng baland nuktasi Matra togida Kekesh ( 1015m) Kazilma boyliklari. Terotoriyasi yotkiziklari yosh Kaynozoy chukma yotkiziklari. Terotoriyasida kungir kumir va chukmalar va tog oldilarida lignit, uncha kalin bulmagan Mechek togida Komlo shaхrida kokslanuvchi kumir mavjud. Alьfelьdda urushdan keyin tabiiy gaz va neft aniklandi хamda olingan mis va katta bulmagan kalinlikda Marganeц va temir rudalari. Dunyo mikyosida va Evropada Boksit zaхirasi buyicha (Greцiya va Юgosloviya) 3-chi urinda. Iklimi. Maydoni toglar bilan uralgan va dengizlardan uzokdaligi sabali iklimi Kontinental YOzi issik ayniksa Alьfelьdda iюl urtalarida 23 0 . Kish kiska SHimoli-SHarkda sovukrok, G’arbda va Janubda ilik, yillik urtacha ---+10 0 YOgin yiliga 500-700mm, toglarda 1000mm. Daryolari. Dunay va Tiso daryolari sersuv. Ularning irmoklari unchalik zich эmas. Balaton kuli (600km 2 ) Evropada Markaziy va Janubi-SHark Evropada katta kul хisoblanadi. Tuprok va Usimlik katlami. Alьfelьd va Mezefelьddo kora tuproklar tarkalgan. Tepaliklarda unumdor kungir lyos tuproklari tarkalgan. Dunay va Tiso vodiylarida biroz shurlangan tuproklar mavjud. Maydonining 17% Urmonlar bilan koplangan. Aхolisi: Aхolisi 10,7 mln. kishi. SHundan 95% ona tili Venger tili deb kabul kilindi. Boshka millatlarda цiganlar (0,4mln), nemeцlar, evreylar, Slovaklar, Хorvatlar, Sebrlar va Ruminlar yashaydi. Tugilish kam, tabiiy usish kam, meхnat resurslari etishmaydi. Aхolining utacha zichligi 116 kishi 1km 2 . Aхolisining 30-40% kishlok хujaligida band. 1\3 aхolisi sanoatda band. Vengriya хujaligi. 80-90 yillar Х1Х asr Vengriya agrar davlat эdi. 1918 yil mustakil davlat bulgandan keyin ichki bozorni юkori sugurtadan chekladi, natijada tukmachilik, tikuvchilik, poligrafiya, mashinasozlik tarmoklari rivojlandi. Ikkinchi Jaхon urushi boshlanishida Agrar-industrialь davlatga aylangan эdi. Poytaхt – Sanoat uzeli yiriklashgan эdi. Kishlok хujaligi эkonomikada biroz pasaydi. Ammo sanoatdan oldin turardi. Vengriya эkonomikada хam Soцialistik ishlab chikarish хukumron bulib 98% kishlok хujalik erlari, kooperativ va davlat хujaliklariga karashli. 1950-80 yillar kishlok хujalik maхsulotlarini ishlab chikarish 2 martaga usdi. Sanoat jami maхsulot 8,4 marta. Sanoati. Ikkinchi Jaхon urushigacha Vengriya Janubi-SHarkda Evropa (Ruminiya, Юgoslaviya, Bolgariya va boshka) orasida ishlab chikarishi industriyasining, jumladan mashinasozlik (15- 17% sanoat maхsuloti) tarmogi bilan ajralib koldi. YOkilgi, metall, хimikatlar tarmogi juda kam rivojlangan эdi. Mashinasozlikda nemeцlar va boshka chet эl firmalari filiallari katta rol uynaydi, asosan mashinalar yigilishga karatilgan эdi. CHet monopoliyalar mamlakatdan boksit olib ketadi. Kishlok хujalik maхsulotlari эksport kilinardi. Keyingi yillarda mashinasozlik, хimiya va эlektro-эnergetika rivojlandi. 60 yillardan boshlab milliy эkonomika rivojlandi – tog-kon, kurilish materiallari, kora metallurgiya, neorgonik хimiya, stanoksozlikning rivojlanish davri buldi. Davlatlararo iхtisoslashishida ITProgressida teхnik kurilish, ishlab chikarish эffektini kutarish priborsozlik, aloka uchun asboblar ishlab chikarish, эlektronika, neft хimiya, alюminiy sanoatiga эъtibor karatildi. 1-chi tarmoklardan shu yillari neft, gaz va boksit kazib olish tezlashdi. Kora metallurgiya, хimiya sanoati import хom ashyoga asoslangan. Mashinasozlik sanoati maхsulotining 3\10 kismini bnradi, 2\5 kismi tashki bozorga chikadi, yaъni uzaro iktisodiyot yordam Kengashiga aъzo mamlakatlarga engil va ozik-ovkat tarmogi tashki va ichki bozorga ishlaydi. Эnergetika. Vengriya Эnergiya resurslari bilan kam taъminlangan. Эnergiya resurslarining kupchiligini neftь, gaz, эlektro-эnergiyani Sobik SSSRdan olgan. YOkilgi эnergiya resurslarining asosini kumir tashkil эtadi, shundan 15% toshkumir zonasi tashkil эtadi. 30% kungir kumir, kolgani past kaloriyali Lignit tashkil эtadi. Kumir katlami juda (200- 300m) chukurda shaхta usulida kazib olinadi. Tatabaniya va Darog konlaridan юkori sifatli kungir kumir kazib olinadi. Karpat oldida (Mishkolьц, Ozda, SHalьgataryan) va Markaziy Dunantulda kaloriyasi past kumir olinadi. Toshkumir (3mln.t. 1980y) fakat Mechek togida. Dьyondьyosh shaхrida ochik usul bilan Lignit (1\3 kumirning kazib olingan) 2\3 kismi kungir kumir (100 Lignit) IЭSda ishladi. Tabiiy gaz 60 yillar urtasida kazib olish usdi. 1980y 6,1mlrd m 3 kazib olindi. Konlari Segedan shaхari rayonida (Alьde, Sank) va SHarkda (Хoydusoboslo). Neft Vengriyada 30 yillarda aniklangan. SHunda Janubi-G’arbda konlari ishlana boshladi. Bu neftlar birlamchi ishlov uchun Nadьlendьyolga junatiladi. Lishpe, Lovasi va boshkalari юkori sifatli neftь va import neftlar Alьmashfюzityo va Syonь SHimoli-G’arbda Dunay yakinida joylashgan. Neftni kayta ishlavchi zavodlar Budapesht rayonida Sazхolombatta shaхrida (kuvvati 8,5 mln.t.) Leninvorash (3mln.t.) Dustlik neft kuvuri yakinida. Эlektro эnergetika (24mlrd kVt \ s 1980) IЭS. AЭS. GЭS lar kichik va urtacha kuvvatda Tisalek va Kishkyore Tisa daryosida CHeхoslovakiya bilan birga Dunay daryosida 2ta GЭS kurilishi planlashtirilgan. Gobchikova katta CHeхoslovakiya teretoriyasida Nadьmarosh Vengriyada. 1982 yil 1-chi AЭS Pakshda kuvvati 4mln. kVt ishga tushdi. Metallurgiya. Uzining temir rudasi va kokslovchi kumiri kam. Kora metallurgiya keng tarkalgan. Pulat 3,8mln.t. CHuyan 2,2 mln.t. kuyildi. Yirik metallurgiya bazasi Borshod Dioshdьyora Liщkolьц yakinidagi shaхar хamda Ozd shaхrida YAngi kombinatlari Dunayvaroshda Import хom ashyo хamda yakindan keladigan kumirga asosalanib kurilgan. Boksitga boy shunga asoslanib Sekeshfeхervar shaхrida Evropada эng yirik Alюminiy zavodlaridan biri kurildi. Download 1.03 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling