Training pedagogues to new methodologies prospects of development in field of education, science and digital technologies: problems and

Ключевые слова: 
Профессии, подростки, учителя, вожатые, родители.
Doimiy malakani oshirish, qo ‘shma kasblarni egallashga to ‘g ‘ri kelishiga tayyor b o ‘ling. 
Hozirgi kunda, Siz maktabni tugatayotgan paytda kasb tanlashingiz, Sizning taqdiringizni butunlay 
hal qiladi deb qo‘rqmang. Keyinroqdagi tanlovdagi o ‘zgarishlar, yangi mutaxassislikni o ‘zlashtirish, 
Sizni fanlararo faoliyat b o ‘yicha qimmatli mutaxassis qiladi. Birinchi kasb, garchand Siz keyinroq 
undan voz kechishingiz va o ‘zingiz uchun qiziqrog‘ini topsangiz ham hayotning turli kutilmagan 
holatlarida Sizga asqotadi. Bundan tashqari, e ’tibor qiling-ki, har bir erkak uchun uyda chilangar ham, 
sartarosh ham, elektrchi ham, haydovchi ham b o ‘lishga to ‘g ‘ri keladi. Ayollar uchun esa, tikuvchi, 
oshpaz, kir yuvish va boshqa maishiy mashinalar — operatori b o ‘lishga to ‘g ‘ri keladi. Albatta, 
kasbning nufuzliligi u yoki bu holda Siz tomoningizdan inobatga olinadi, lekin buni o ‘zingizning 
qiziqishlaringiz va qobiliyatlaringiz, sog‘lig‘ingizning holatini hisobga olgandan so ‘ng amalga 
oshiring. M ehnat birjasidagi b o ‘sh o ‘rinlar to ‘g ‘risidagi gazetalarni tahlil qilish juda foydali (u yerda 
odatda har bir b o ‘sh o ‘rin uchun qaysi ta ’lim lozimligi k o ‘rsatiladi). Shunday kasblar borki, ular Sizga 
mos kelmaydi, chunki ular sizning sog‘lig ‘ingizni yomonlashtirishi mumkin. Bunday kasblar k o ‘p 
emas va ular asosan u yoki bu jism oniy tizimlarning uzoq muddatli z o ‘riqishini talab etadi. O ‘zingiz 
tanlamoqchi b o ‘lgan kasbning mohiyat va mazmunini o ‘rganib chiqing. Shu kasb bilan kunma-kun 
uzoq yillar davomida shug‘ullanishingiz lozimligini k o ‘z oldingizga keltiring. Kasb tanlashda va 
hayot tarziga aniqlovchi ta ’sir k o ‘rsatishda, ya’ni lavozimga erishishda har bir inson o ‘zining 
kelajakdagi kasbiy mehnatini fuqarolik majburiyati sifatida anglashi, o ‘z mamlakatining va o ‘z 
oilasining manfaatlari yo ‘lidagi hissasi, davlatning va ota-onalarning bizning o ‘sib ulg ‘ayishimizga 
va o ‘qishimizga sarflagan xarajatlarini qaytarish sifatida anglashimiz lozim O ‘quvchilarni kasb 
tanlashda fiziologik holatlarini e ’tiborga olish zarurligi to ‘g ‘risida maslaxatlar tavsiyalar berib borish 
kerak . Kasb tanlashda o ‘quvchilar qobiliyatlaridan tashqari salomatlik holatini ham hisobga olishlari 
zarur, chunki kasb tanlovchilarning barchasi ham sog‘liklarini e ’tiborga olgan holda kasbni to ‘g ‘ri 
tanlaydi deb bodmaydi. T o‘g ‘ri, batafsil tavsiyalarni tegishli tekshiruvlardan so‘ng vrach beradi, 
lekin dastlabki cheklovlarni (agar ular mavjud bodsa) tanlovchining o ‘zi belgilashi lozim. Bu undan 
qandaydir maxsus bilimlarni talab qilmaydi, chunki, k o ‘pchilik asosiy qarshi k o ‘rsatgichlar organizm 
anomaliyasining (normadan chetga chiqish) to ‘rt guruhi bilan belgilanadi:
A. Skelet mushak apparati anomaliyalari-skelet, b o ‘g ‘imlar, umurtqaning jarohatlanishi yoki 
kasalligi, muskullar kamchiligi bor b o ‘lgan o ‘quvchilar uchun quyidagi kasblarni tanlashlari tavsiya 
etilmaydi. K o‘plab jismoniy energiyani, uzoq vaqt oyoqda turishni, tez-tez engashib turishni talab 
qiladigan kasblar (yukchi, g ‘isht teruvchi, stanokchi, temirchi, metallurgiya ishlab chiqarishdagi bir 
qator kasblar va boshqalar).
B. Sezgi organlari (ko‘rish, eshitish, hid bilish, ta ’m bilish) da kamchiligi bor o ‘quvchilar uchun 
quyidagi kasblar tavsiya etilmaydi.
Haydovchilik mutaxassisligining barcha turlari, mayda detallar bilan ishlash, 
oziq-
ovqat, parfyumeriya sanoatining 
qator kasblari, oshpaz, degustator (mazasiga qarab ta ’m 
bilish) va boshqalar.
V. Asab tizimining buzilishi - bosh aylanishi, qodning qaltirashi kabi kasalliklarga chalingan 
o ‘quvchilar uchun quyidagi kasblar tavsiya etilmaydi.
Balandlikda 
(montajchi, 
minorali 
kran 
mashinisti,va h.k.z.) transportda ishlash 
bilan bog‘liq kasblar (yig‘uvchi, soatsoz, zargar, va boshqalar) tavsiya etilmaydi. G. Ichki organlar- 
yurak-tomir va nafas tizimi kasalliklariga chalinganlar uchun quyidagi kasblar tavsiya etilmaydi:
Changlangan, gazlangan muhitda, havoning siyrakligi muhitida yoki uning teskarisi b odgan 
yuqori atmosfera bosimi ostida, yoki yuqori harorat sharoitlari bilan bogdiq kasblar va boshqalar.
446

---