Tuban (Tallobionta) va yuksak o’simliklar ( Cormobionta). Ko’k yashil suvo’tlari(Cyanophyta) tuzilishi, ko’payishi va klassifikatsiyasi

Xrokokksimonlar ajdodi – Chroococcophyceae
Bu ajdod asosan kolonial, ba’zan bir hujayrali suvo’t formalarni o’z ichiga oladi. 
Hujayralari bazal va apekal qismlariga differensiallashgandir. Ko’payishi hujayralarning teng 

---

bo’linishi natijasida sodir bo’ladi. Bo’lingan hujayra ajralib ketmasa shilimshiq parda bilan 
o’ralib, koloniya hosil qiladi. Koloniyaning shakli dumaloq, sharsimon yoki yassi – 
plastinkasimon bo’lishi mumkin. Bu ajdod vakillari bir necha qabila va turkumlarga bo’linadi. 
Biz eng muh im turkumlari bilan tanishamiz. 
Mikrosistlar Microcystis – chuchuk suvularda plankton holatda keng tarqalgan bo’lib,
rivojlanish paytida suvning "gullashi" ni hosil qiladi. Hujayra shakli sharsimon bo’lib bunday 
hujayra har tomonlama bo’linib aniq shaklga ega bo’lmagan shilimshiqli koloniya hosil qiladi. 
Mikrosistis turlari ko’l suvlarini organik moddalardan tozalashda muh im rol o’ynaydi va 
suvdagi mikroorganizmlarga oziq hisoblanadi. 
Ba’zi turlari, masalan, Janubiy Amerikada uchraydigan M.toxica hayvonlar uchun zaharli 
hisoblanadi. Gleokapsa turkumi (Gloecapsa). Bu turkumga bir hujayrali va koloniya shaklidagi 
vakillari kiradi. Ular suvda erkin yoki substratga yopishib o’sadi. Hujayra shakli sharsimon, bir 
yoki ko’p qavatli shilimshiq parda bilan o’ralgan.
Merismopediya turkumi (Merismopedia)ning turlari to’xtab qolgan chuchuk suvlarda 
plankton holda boshqa suvo’tlari bilan birgalikda o’sadi. Sharsimon h ujayra ikkita kichkina 
ko’lchacha shaklida bo’lib, bir necha marta bo’linib, yassi koloniya h osil qiladi.
Xamesifonsimonlar ajdodi - Chamaesiphonophyceae 
Bu ajdodga bazal va apikal qismlarga ajralgan va substratga birikib o’sadigan bir ajdodcha 
hujayrali epifit suvo’tlari va shuningdek aloh ida qalin po’stli hujayralar to’plamida hosil bo’lgan 
ipsimon shaklli suvo’tlari kiradi. Ko’payishi endospora va ekzospora hosil qilish yo’li bilan sodir 
bo’ladi. Endospora hosil qilib ko’payadigan vakillariga misol qilib, dermokarpa (Dermocarpa)
bilan tanishamiz, uning shakli sharsimon, tuxumsimon ko’rinishda bo’lib, hujayralari 
to’p–to’pbo’lib joylashgan. Asosan to’xtab qolgan suv xavzalarida va dengiz suvlarida o’sadi. 
Ona hujayra protoplazmasining uch yo’nalishda bo’lishi natijasida to’rtta yoki juda ko’p sonli 
endosporalar hosil bo’ladi. Hosil bo’lgan bu endosporalar hujayra po’stining ustki (apekal) 
qismini yorilishi natijasida sporalar tashqariga sochiladi. 
Ipsimon shaklidagi vakillarida ham endospora rivojlanadi. Masalan, pasherinema turkumi 
vakillarida (Pascherinema-Endonema). 
Xamesifon (Chamaesiphon) turkumiga mansub turlari chuchuk suvlarda o’sib,
ekzosporalar hosil qiladi. Ularni hujayralari elipssimon, noksimon yoki barmoqsimon shaklga 
ega, bo’ladi va bazal qismi substratga birikib o’sadi. Apekal qismidan ekzosporalar yetiladi.