Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин

3-jadval 
Kolloid zarrachalar 
< 0,25 mk 
Kolloid oldi zarrachalari 
0,25 -1 mk 
Loy zarrachalari 
0,001-0,01 mm 
Il zarrachalari 
0,005-0,01 mm 
Chang zarrachalari 
0,01-0,25 mm 
Qum zarrachalari 
0,25-1-2 mm 
Shag‘al zarrachalari 
2-40 mm 
Chag‘irtosh zarrachalari 
> 4-5 sm 
Toshlar 
20 sm 
Tuproqshunoslik, gruntshunoslik va muhandislar geologiyasida tuproq 
va uni hosil qiluvchi yotqiziqlar zarrachalarining mexanik tasnifi 
N.A.Kachinskiy va V.V.Oxotin tomonidan berilgan (4-jadval). 
4-jadval 
Tuproq va uni hosil qiluvchi yotqiziqlar zarrachalarining mexanik 
tasnifi 
Mexanik zarrachalar 
o‘lchami, mm 
N.A.Kachinskiy 
V.V.Oxotin 
> 20 
Toshlar 
CHag‘irtosh 
va shag‘allar 
yirik 
20-10 
o‘rta 
10-7 
mayda 
7-3 
juda mayda 
3-2 
SHag‘al 
Qum 
yirik 
2-1 
o‘rta 
1-0,5 
yirik 
mayda 
0,5-0,25 
Qum 
o‘rta 
qum-changli 
0,25-0,05 
mayda 
0,05-0,01 
yirik 
Chang 
0,01-0,005 
Chang 
o‘rta 
0,005-0,002 
mayda 
Il 
0,002-0,001 
0,001-0,0005 
Il 
dag‘al 
Loy 
dag‘al 
0,0005-0,0001 
mayin 
mayin 
< 0,0001 
kolloid 
> 0,01 
Fizik qum 
< 0,01 
Fizik loy 

---

H.
Х.Тursunov. Тuproqshunoslik 
50 
Yevropa va boshqa taraqqiy etgan mamlakatlarda tuproq granulometrik 
tasnifi quyidagicha berilgan: 
5-jadval 
Dag‘al shag‘al – 20-6 mm 
Mayda shag‘al – 6-2 mm 
Dag‘al qum – 2-0,6 mm 
Mayda qum – 0,6-0,2 mm 
Juda mayda qum – 0,2-0,05 mm 
Qumli chang – 0,06-0,02 mm 
O‘rtacha chang – 0,02-0,006 
mm 
Mayda chang – 0,006-0,002 
mm 
Il < 0,002 
Kolloidlar < 0,0002 
N.A.Kachinskiy tomonidan tuproq mintaqasiga binoan podzol, cho‘l, 
sho‘rtob toifadagi tuproqlarning mexanik tarkibiga qarab tasnifi ishlab 
chiqilgan: