Ca, SaSO
3
sifatida to‘planishi mumkin. Moddalar oqar suvlar, vulqon,
shamol yordamida yig‘ilishi mumkin. Yig‘iladigan moddalar, biologik
yutish (Ax) hisoblanib, Ax=Lx/nx, Lx - elementlarning x – o‘simlik
ko‘lidagi miqdor, nx - elementlarning x tuproqdagi miqdori.
O‘simliklar tomonidan elementlarning yutilishi Klark hisobida
olinishi ham mumkin. Masalan, ‘,S (100 n), Ca, K, Mg (10 n), Mn, Cr,
Mo (n
) - eng kichik koeffitsientlar. Si, Al, Fe, Ti, V (0,l-0,001 n)
(Perelg‘man A.I., 1975) - salbiy balansda moddalar tuproqdan chiqib
ketishi, kelishidan ko‘proq bo‘ladi. Masalan, gumid mintaqasi tuproqlarida
eroziya jarayonida elementlarning kirimidan-chiqimi ko‘p.
Pul balansda, tuproqqa keladigan elementlar sarf etiladigan
elementlar miqdori bilan barobardir.
Tuproqdagi suv balansini
A.A.Rode qo‘yidagicha tahriflaydi: Ml =
Mo + (R + K + GW)-(T+ Ye + FS+ F1 + FG) Ml -
tuproq tarkibidagi
kuzatuv davri oxiridagi suvning miqdori. M
Q
-
suvning kuzatuv
boshlanishidagi tuproqdagi miqdori, R - atmosfera yog‘inlari, K - namlik
kondensatsiyasi, GW - tuproqdagi yer osti suvlaridan keladigan namlik, T
-
transpiratsiya, Ye - fizik bog‘lanish, FS - yer yuzasidagi suv oqimi, FL -
tuproq ichidagi yonboshga ketadigan suv, FG - yer osti suvining miqdori,
mm
yoki mg/ga o‘lchanadi. Suv balansi mavsum yoki yilga hisoblab
topiladi.
Yer osti suvlari balansini aniqlash katta ahamiyatga ega: I = Q I>Q KQ.
I
- yer osti suvlarining kelimi, Qgw - sarf qilinishi, (yonga oqadigan), Q+ -
o‘simlik orqali transpiratsiya qilinadigan, QL - tuproq orqali
bug‘lanishidan iboratdir.
Kelimi esa atmosferadan - Jr, daryo irmoqlari va quyilishidan - lin,
Do'stlaringiz bilan baham: |
