Туракулов э. Педагогик технологиялар ва махорат

ўзлаштириш, иккинчи гуруҳга - татбиқ этиш ва мустаҳкамлаш, учинчи 
гуруҳга эса - аттестация ва билимларни аниқлаш тааллуқлидир. 
Олий мактабдаги ўқитиш методлари тизимига қуйидаги талаблар қўйилади: 
• 
методлар тизими та ълимий фиинксияга эга бўлиши лозим. Бу дидактик 
мақсадлар ва ўқитиш вазифаларига эришишнинг энг қулай усулидир; 
• 
методлар тизими тарбиялов-такомиллашувфункциясига эга бўлиши лозим. 
Бунда талабаларнинг мустақил ишлари, вазифалари, уларнинг ишга ижодий 
ёндашуви ҳал қилинади, талабаларнинг шахсий сифатлари, билим, малака ва 
кўникмалар эгаллашга бўлган еҳтиёжлари шаклланади ҳамда уларнинг диққати, 
иродаси, ҳиссиёти, хотираси, тафаккури ўсади. 
Энг жиддий дидактик муаммолардан бири таълим методларини танлаш 
нимага боғлиқ деган масаладир. 
Дидактикага оид адабиётларда ўқитиш методларининг қуйидаги 
боғлиқликлари қайд қилинади: 
• 
биринчидан, ўқув машғулотларининг дидактик мақсадлари ва вазифаларига 
боғлиқ; 
• 
иккинчидан, баён қилинадиган материалнинг характерига боғлиқ; 
• учинчидан, таълим олувчиларнинг билими ва ривожланиш даражасига 
боғлиқ; 
• 
тўртинчидан, ўқув жараёнида ўрганилаётганфан асосларининг муайян 
(ҳозирги) даврдаги методларига боғлиқ; 
• бешинчидан, олий ўқув юрти ёки кафедранинг шароитларига боғлиқ; 
• 
олтинчидан, ўқувжараёнининг моддий-техник таъминоти билан боглиқ; 
• 
еттинчидан, о
и
қитувчининг педагогуе маҳорати, унинг тайёргарлиги ва 
ўъқувжараёнини ташкил етиш даражаси ҳамда оиқитувчининг ҳозжрги замон 
методлари бўйича билимларига боглиқ. 
Шундай қилиб, олий мактабдаги ўқув жараёни, ўқитишнинг шакл ва метод-

---

23 
ларида ташкил етиладиган кўпқиррали яхлит тизим доирасида амалга ошири-
лади. Бунда ҳар бир шакл ўз олдига қўйган вазифаларни бажаради, лекин шакл 
ва методлар тўплами ягона дидактик мажмуани (комплексни) ҳосил қилади. 
Дидактик мажмуанинг амалга оширилиши эса, ўқув жараёнининг психоло-
гик-педагогик қонуниятлари билан белгиланади. Ўзбекистон Республикасидаги 
олий таълимни ислоҳ қилишнинг долзарб вазифаси талабаларнинг ўқув-билиш 
фаолиятини жонлантириш, ўқув жараёнига янги технологияларни татбиқ етишга 
хизмат қиладиган ўқитишнинг шакл ва методларини такомиллаштиришдан 
иборатдир.